From: squatter (squatter@dds.nl)
Date: 24 Mar 2001 10:44 uur
Geplukt van http://www.antenna.nl/ravage
(artikelen)
#4 vrijdag 16 maart, 2001
Stop invasie bedrijfsleven
IKEA krijgt de rode kaart!
De vorig jaar ontruimde Kalenderpanden waren het
slachtoffer van torenhoge huizenprijzen en een falende
gemeentepolitiek. Twee maanden later deelde de
stadsredactie van NRC Handelsblad mee de huur van
haar kantoor aan de Paleisstraat niet langer op te
kunnen brengen. Wat is er aan de hand dat zelfs de NRC,
toch geen liefdadigheidsinstelling, de binnenstad uit
'gedrukt' wordt?
De torenhoge grondprijzen maken duidelijk dat er in
Amsterdam mensen en bedrijven zijn die teveel geld te
besteden hebben. Voor een deel kan dit toegeschreven
worden aan het grote aantal buitenlandse investeerders dat
Amsterdam aantrekt. In 1999 vestigden zich in Amsterdam
94 buitenlandse bedrijven, voornamelijk uit de VS en Japan.
Dit tot volle tevredenheid van de Amsterdamse wethouder
van Economische Zaken, Pauline Krikke. Zij is degene die
zich bij uitstek inspant om Amsterdam aan te prijzen. Een
promotietrip met een dertig-koppige delegatie naar
Californië om Amsterdam als 'Cybercity van Europa' op de
kaart te zetten, is bijvoorbeeld onderdeel van haar campagne.
De Amerikaanse computergigant Cisco werd in ieder geval
over de streep getrokken. Het Europese hoofdkantoor zal in
Amsterdam Zuidoost gevestigd worden. Hiermee is een
bedrag van 350 miljoen gulden gemoeid. Dit maakte Cisco
voor korte tijd recordhouder, tot het werd gepasseerd door
een consortium met onder andere ING-Vastgoed dat voor
500 miljoen gulden het World Trade Center op gaat
knappen. Inmiddels heeft een combinatie van ING-Vastgoed
en ABN-AMRO aangeboden de hele Zuidas voor twee
miljard gulden te kopen.
Dergelijke duizelingwekkende bedragen geven aan dat het
Amsterdam voor de wind gaat. Zozeer zelfs dat er al van een
'tweede gouden eeuw' wordt gesproken. De enorme
kapitaalinjectie verandert de stad echter ingrijpend. De
schaduwzijden hiervan zijn nog maar nauwelijks onderwerp
van discussie of beleid. Sterker nog, het beleid rondom de
vestiging van de nieuwe bedrijven zelf is nog steeds een
schimmige aangelegenheid.
Historisch decor
In het tijdperk van de globalisering hebben
internationaal opererende bedrijven die een
nevenvestiging willen openen dankzij de
toegenomen communicatiemogelijkheden
een ruime keus. Een kantoor dat de belangen
van het bedrijf in Europa moet gaan
behartigen kan in principe overal gevestigd
worden. Landsgrenzen zijn daarbij van
weinig belang. Wel kunnen bepaalde regio's
of steden de voorkeur genieten. Het zijn dan
ook vooral steden die tegen elkaar opbieden
om de nieuwe vestiging binnen te helen.
Amsterdam heeft begrepen dat de stad
zichzelf actief internationaal moet
profileren wil het kans maken de begeerde
grote investeerders binnen te halen. Naast
een aantal factoren als grondprijs en
bereikbaarheid is vooral de vraag of de
managers van het bedrijf zich in de nieuwe vestigingsplaats
thuis voelen van belang. Want de top van het bedrijf wordt in
de regel niet in het land van bestemming geformeerd, maar is
onderdeel van een internationaal georiënteerde klasse van
managers die zich in Kaapstad of Rio evengoed thuisvoelt als
in Londen of Amsterdam, zolang hij prettig kan wonen in
een stad met voldoende culturele voorzieningen.
Amsterdam presenteert zich internationaal als een stad waar
culturele voorzieningen van internationaal formaat
gemoedelijk samengaan in het decor van een historische
binnenstad. Om dit beeld te benadrukken sponsort de
gemeentelijke dienst Economische Zaken onder andere de
Sail, de Floriade en het keurige Grachtenfestival voor
klassieke muziek.
Voor bedrijven die belangstelling tonen voor Amsterdam als
mogelijke vestigingslocatie wordt dit repetoir met een aantal
meer zakelijke lokkertjes uitgebreid: belastingvrijstellingen
voor bedrijven, belastingverlaging voor buitenlandse
werknemers en een aantrekkelijk arbeidsklimaat met
beperkte loonstijgingen en het laagste aantal 'stakingsdagen'
in Europa.
Belastingparadijs
De gemeente belooft hiermee niets teveel. Voor de echte
kapitaalkrachtigen is Nederland inderdaad een
belastingparadijs. Wie dacht dat brievenbusfirma's
voorbehouden zijn aan de Antillen heeft het mis: talloze
bedrijven waaronder IKEA, het electro-installatie-concern
ABB en de Rolling Stones zijn (via een stichtingconstructie)
statutair in Amsterdam gevestigd zonder er daadwerkelijk
kantoor te houden.
Betreft het een serieuze gegadigde dan is men bovendien ook
bereid om na te denken over maatwerk voor de nieuw te
vestigen bedrijven in de vorm van 'aanjaagsubsidies', het
aanleggen van extra infrastructuur en parkeergelegenheid of
het afsluiten van een gunstig erfpachtcontract.
Hoewel aan de orde van de dag, is hier geen sprake van een
uitgesproken gemeentebeleid. Over de wijze waarop men
buitenlandse investeerders binnenhaalt is nooit een discussie
in de gemeenteraad geweest, laat staan over de gevolgen van
deze investeringen. De invloed van de gemeenteraad beperkt
zich tot het goedkeuren van erfpachtcontracten die als
hamerstukken door de raadsvergaderingen heen gejaagd
worden.
Door het steeds verder terugtreden van de overheid is ook de
controlerende functie van de raad uitgehold. Het is immers
weinig zinvol te controleren als er geen middelen meer zijn
om te handhaven. Het gemeentelijk grondbedrijf is
geprivatiseerd en kan nog slechts in grote lijnen aangestuurd
worden. Bestuurders zijn managers geworden die de stad zien
als een onderneming die uit louter renderende onderdelen
dient te bestaan.
Uitgehold
De keuze om mee te willen concurreren in de wereld van
grote bedrijven, mondiale netwerken en snelle geldstromen
stelt haar eigen eisen aan de opstelling van de overheid. Zo
wordt er ook in kringen van het bedrijfsleven over gedacht.
John Chambers, topman van CISCO: ,,De overlegcultuur kan
niet snel genoeg inspringen op de veranderingen in de
wereld. Tegen de tijd dat de grote massa begrijpt wat er
gebeurt, is het te laat. Voor snelle veranderingen hebben
zowel landen als bedrijven een charismatische leider nodig.''
Een overheid die niet mensen maar bedrijven als
uitgangspunt van haar beleid neemt, zal gezien de snelle
veranderingen in de mondiale economie flexibel en
doortastend op moeten kunnen treden. Dit staat op
gespannen voet met de manier waarop de traditionele
democratie is ingericht.
Dat het Amsterdamse bestuur deze omslag al heeft gemaakt,
blijkt wel uit de manier waarop de stadsdelen - ooit
geïntroduceerd met het argument het bestuur dichter bij de
burgers te brengen - uitgerangeerd worden. Het is meerdere
malen voorgekomen dat de centrale stad de vestiging van een
groot bedrijf doordrukte terwijl het betreffende stadsdeel
hier overwegende bezwaren tegen had, bijvoorbeeld omdat
het bedrijf bij voorbaat aangaf geen bijdrage aan het welzijn
in het stadsdeel te willen leveren. De rol van de stadsdelen
wordt zo uitgehold en teruggebracht tot straten vegen en vuil
ophalen.
Het nieuwe besturen is dus blijkbaar niet geschikt voor
democratische controle. Voor de lobby van de betrokken
bedrijven geldt dat uitdrukkelijk niet. Zij schuiven graag bij
de vergadertafel aan om de overheid op allerlei manieren van
'advies' te dienen. Zo doet de makelaar die in de luxe
appartementen in de Kalenderpanden bemiddelt, Boer
Hartog Hooft, niet alleen in de handel in huizen. Ze
ontwikkelt ook concepten en plannen voor de inrichting van
de Zuidas. Als onderdeel van een internationaal opererend
makelaarsnetwerk is het kantoor ook bij uitstek op de hoogte
van de wensen van multinationals.
Bananenrepubliek
Internationaal opererende bedrijven vestigen zich graag in
Amsterdam. Maar willen wij hen wel? De echte
belanghebbenden doen het altijd graag voorkomen alsof
grote investeringen goed voor iedereen zijn. Zo prijst een
bananenrepubliek een nieuwe bananenplantage aan: er is
'eindelijk werk' voor de onderbetaalde bananenplukkers. De
winst wordt vervolgens doorgesluisd naar een buitenlands
moederbedrijf
In Nederland is het niet veel anders. Iedere investering die
geld in het laatje brengt, wordt gelegitimeerd met het
argument van extra werkgelegenheid. Maar wat heb je aan
werkgelegenheid als vervolgens je woning onbetaalbaar
wordt? Nader beschouwd blijkt de grote instroom van geld
vooral verdeling en verdringing te brengen.
Deze deling tekent zich ten eerste af op de arbeidsmarkt. De
top van de bedrijven wordt in de regel gerekruteerd uit
managers die al langer binnen het bedrijf werkzaam zijn.
Deze goedbetaalde banen worden dus niet in Amsterdam
verdeeld, maar in New York, Tokio of waar het
moederbedrijf ook gevestigd mag zijn.
Wel wordt er flink geprofiteerd door de vaak kleinere,
toeleverende bedrijfjes. Snelle jongens en meisjes uit de
reclame. Informatica of internetbranche maken momenteel
furore en zorgen er met hun studio's voor dat bedrijfsruimte
in de binnenstad onbetaalbaar is geworden.
De rest van de werkgelegenheid die grote investeerders met
zich meebrengen zit voornamelijk in de onderkant van de
arbeidsmarkt: schoonmaaksters, koeriers, datatypisten,
enzovoorts.
Ook op de woningmarkt tekent zich een tweedeling af. De
huizenprijzen zijn in Amsterdam fors gestegen. In het
topjaar 1999 noteerde de Nederlandse Vereniging van
Makelaars zelfs een stijging van 24,5 procent. Hoewel men
voor een sociale huurwoning nog steeds jaren moet wachten
en wat ruimere woningen zelfs voor tweeverdieners
onbetaalbaar zijn, wordt er door particuliere bouwers bijna
uitsluitend in de allerduurste segmenten gebouwd.
Desondanks klagen buitenlandse investeerders nog steeds
massaal over het tekort aan woningen voor hun werknemers.
De suggestie om dan zelf maar aparte wijken voor het hoger
personeel aan te leggen is al meermaals gedaan.
Alleen de VVD is tot nog toe een discussie aangegaan die
betrekking heeft op de gevolgen van het toegenomen aantal
buitenlandse investeerders. Aangezien er een tekort is aan
dure woningen voor buitenlandse werknemers werd
voorgesteld hier een deel van de sociale woningvoorraad aan
op te offeren: mensen die echt wat in de stad te zoeken
hebben moeten immers meteen aan de slag kunnen.
Sponsoring
Maar het is niet alleen de instroom van geld en hoge
inkomens die het leven in Amsterdam moeilijk maken. Het
is ook de houding van de bedrijven zelf die er voor zorgt dat
de stad een steeds gedeelder karakter krijgt.
Hoewel veel nieuwkomers de publieke en culturele
voorzieningen in Amsterdam van belang vinden, zijn er
maar weinig die vervolgens ook van plan zijn hierin te
investeren. Wat er wel in Amsterdamse voorzieningen
geïnvesteerd wordt, is meestal een verlengde van het
bedrijfsbelang.
Zo sponsort CISCO de internationale school, voor de
kinderen van de nieuwe topmanagers, en riep zij de CISCO
Networking Academy in het leven. Met de bedoeling om zich
in de toekomst van voldoende gekwalificeerd personeel te
kunnen voorzien biedt deze instelling middelbare scholen
geld en programmatuur aan voor de informaticalessen. De
scholengemeenschap Esprit-Berlage en het Christiaan
Huygens College mochten als eerste meedraaien in het
pilot-project van deze door wethouder Krikke geadviseerde
instelling.
Dergelijke particuliere initiatieven, waarbij voor eigen
werknemers voorzieningen gerealiseerd worden waarin de
overheid niet voorziet, zijn een voorbeeld van de tweedeling
die grote buitenlandse investeerders met zich meebrengen.
Goed verzorgde voorzieningen voor hen die zich onder de
vleugels van een kapitaalkrachtig bedrijf bevinden en een
minimale, door de overheid verstrekte voorzieningen voor
hen die voor het bedrijfsleven uitwisselbaar zijn.
Moratorium
De gemeenteraad, die haar blikveld heeft laten beperken tot
het aanschaffen van straatmeubilair, knort van tevredenheid.
Voor politici lijken hun toegenomen budgetten nu nog een
feest waar je de luxe bestrating en nostalgische lantaarnpalen
voor kunt kopen die Amsterdam een Anton-Pieck achtige
historische sfeer geven.
Maar met het oppoetsen van decorstukken is de zaak niet
afgedaan. Het centrum van de stad is onbetaalbaar geworden,
wonen en cultuur worden de stad uitgedrukt. Alleen grote
winkelketens en dure speciaalzaken kunnen zich nog
handhaven. Het is elite- of massacultuur, voor andere
vormen die niet bij voorbaat het hoogste rendement willen
behalen is geen ruimte. Wij weigeren een stad te accepteren
die alleen wordt ingericht op basis van de koopkracht van de
meestbiedende. Weg met de multinationals, hun geld brengt
ongeluk.
Het enkel op economische groei gebaseerde gemeentelijke
beleid heeft de stad al genoeg gekost. De Kalenderpanden
waren slechts een van de vele slachtoffers van deze politiek.
Het is hoog tijd voor:
Teruggave van de Kalenderpanden
Het instellen van commercie vrije zones
Een gemeentelijk beleid dat ruimte biedt aan de
uiteenlopende groepen mensen die in Amsterdam
wonen.
Betaalbare woningen en bedrijfsruimten.
Zolang bovenstaande punten niet zijn gerealiseerd, eisen wij
een moratorium op de vestiging van nieuwe buitenlandse
bedrijven. Het meest recente voornemen een Europees
kantoor in Amsterdam te openen komt van IKEA. Wij
hebben IKEA meegedeeld dat we zullen proberen een
dergelijk moratorium af te dwingen en hebben hen afgeraden
naar Amsterdam te komen.
Keerpunt Kalenderpanden!
--------------------------------------------------------------
afmelden kan via: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
info: http://kraken.dvxs.nl archief: http://skwot.dvxs.nl
autonoom meertalige krakenden vind je op http://squat.net
[sponsor} http://radar.squat.net [/sponsor]
|