From: Harry (harry@squat.net)
Date: 19 Nov 2001 14:29 uur
http://www.autonoomcentrum.nl/discussie/marcobl.htm
Politieke Impuls
Marco Bleeker, Amsterdam, NL, 4 nov. 2001
http://www.ecocam.com/politiek.html
In een epiloog bij de Nederlandse vertaling van haar boek "No Logo"
schrijft Naomi Klein over de afwezigheid van leiders en van een algemene
politieke theorie binnen de Globale Beweging*. Ze schetst hier de
voordelen van, wat dan vooral de ongrijpbaarheid van zo'n duizendkoppige
beweging zou zijn. Hierbij een antwoord.
Pakweg 20 jaar geleden was ik actief in de Kraakbeweging in Amsterdam.
De algemene consensus binnen de kraakbeweging was een exacte kopie van
wat Naomi vandaag zegt over leiders en politieke partijen. Ik herinner
me dat er in het begin wel pogingen waren van een enkele kraker om zich
als woordvoerder op te werpen, maar zo gauw hun gezicht op TV was
geweest, werden ze zo ongeveer onthoofd door de beweging. Later waagde
niemand het meer om perspectieven of politieke ideee"n aan de orde te
stellen.
Deze beweging was in 1980 op zijn hoogtepunt, met rellen door de hele
stad, niet alleen rond woningnood en speculatie met huizen, maar ook
rond de kroning van Beatrix. Intern ging het om een alternatieve manier
van leven, woongroepen, basisdemocratie, etc. Maar vervolgens ging er
iets mis, en de beweging begon in elkaar te schrompelen. Ik ben bang dat
zoiets de huidige Globale Beweging ook zou kunnen overkomen.
Wat ging er mis? Kort gezegd, denk ik dat het materialisme de overhand
kreeg. De autoriteiten gaven eenvoudig een beetje mee. Als er een huis
ontruimd zou worden, werd de krakers een legaal alternatief geboden. De
meeste krakers werden dus gelegaliseerd. Verder werden leegstaande
woningen tijdelijk aan kraakwachten verhuurd (vaak studenten).
Tegelijkertijd werden de krakers van het eerste uur wat ouder, maakten
hun studie af, vonden een baan (de economie trok wat aan) - en men begon
gewoon naar een wat rustiger familieleven te verlangen. Natuurlijk waren
er uitzonderingen en is de kraakbeweging nog niet helemaal dood, maar
dit was volgends mij wel de algemene teneur.
Dit is het grote gevaar als je geen gezamelijke politieke theorie en
strategie hebt. De autonomie van duizenden groepen, als een school
vissen, maakt het moeilijk voor de autoriteiten om grip te krijgen op
zo'n beweging. Maar ik heb ook gezien hoe een school Sardines werd
aangevallen door Tonijnen, en geen enkel Sardientje overleefde dat. Als
ze nou een plan gehad hadden, hadden ze misschien nog een kans gehad...
Als er geen leider is waarmee de autoriteiten kunnen onderhandelen, of
die ze kunnen arresteren, zullen ze eenvoudig de afzonderlijke vissen
aanpakken. Stel dat de Zapatista's een stukje land werd aangeboden, met
culturele autonomie. Dag Zapatista's. De ex-krakers hebben nu hun legale
woning, dus ze hebben eigenlijk gewonnen, maar is dat nou de betere
wereld waar we naar streefden? Het Kapitalisme is erg flexibel; wat het
met de ene hand geeft, neemt het met de andere terug...
De tactiek van geen-gezicht-geen-leider in de kraakbeweging gold vooral
richting de buitenwereld. Hij werd rigoureus gehandhaafd door een soort
van centraal comite', een harde kern van krakers van het eerste uur, die
een soort natuurlijke en informele leiding hadden gevormd. En het was zo
goed als onmogelijk om inhoudelijke dingen met deze harde kern te
bespreken, juist omdat ze zo druk bezig waren het concept van
leiderschap te ontkennen. Dit had ook iets met interne beveiliging te
maken; die harde kern bevond zich inderdaad diep in het centrum en was
onbereikbaar voor buitenstaanders. Toch denk ik wel dat de politie
uiteindelijk een lijstje had; al die geheimzinnigheid had ook een
romantisch Robin Hood-achtig tintje. We kunnen echter beter accepteren
dat groepen van mensen altijd leiders en filosofen zullen voortbrengen;
dat is een natuurwet. In plaats van dit krampachtig te ontkennen, kan je
beter een manier zoeken om er goed mee om te gaan. De kraakbeweging ha`d
een politieke inhoud (basisdemocratie), ideee"n over de buitenwereld
(speculatie) en een strategie (kraken) - maar dat was erg rudimentair en
in zichzelf gekeerd. Er kon niet over gepraat worden, er was geen
ontwikkeling. De Globale Beweging van nu heeft Naomi Klein, Toni Negri,
en meer - zeker geen leiders, maar zeker wel politieke denkers, en we
zouden hun expertise dankbaar (en kritisch) moeten gebruiken. Wij kunnen
denken, en dat onderscheidt ons van de vissen. We zullen het hard nodig
hebben, als we willen dat de beweging het langer dan e'e'n generatie
volhoudt, dat hij uit ook meer dan e'e'n bepaalde (middenklasse)
generatie bestaat, en dat we echt wat teweeg brengen in de wereld.
Nu moet ik wel toegeven dat de vergelijking tussen de krakers van toen,
en de globale beweging van nu, een beetje mank gaat. Dit omdat de
krakers slechts e'e'n van de vele groepen waren (en zijn) waaruit de
globale beweging is opgebouwd. Maar voor de huidige discussie maakt het
niet zo heel veel uit. In de 70-er en begin 80-er jaren was er ook een
soort globale beweging, of een begin ervan. Krakers hadden hun
internationale contacten, en dat had de anti-kernenergie-beweging ook,
etc. Soms waren er gezamelijke acties, maar dat was meestal op nationaal
niveau. Ik denk dat Italie" de grootste "wolk" had van verschillende
groepen, varie"rend van Stadsindianen tot de studenten van Lotta
Continua en autonome arbeiders-bewegingen. Het geheel werd de autonome
beweging genoemd, en groepen daarin hielden zich druk bezig met het
ontwikkelen van politieke theoriee"n. De enorme opkomst in Genua bij de
G8 in juni dit jaar kan voor een groot deel verklaard worden uit deze
specifiek-Italiaanse achtergrond. (Dit terzijde, maar er wordt door een
groep van bekende Italiaanse film-regisseurs een documentaire voorbereid
over de werkelijke gebeurtenissen in Genua: "Un diverso mondo e`
possibile", wordt half november op de Italiaanse TV uitgezonden (RAI3)
en is daarna wereldwijd verkrijgbaar op video. Grote namen als Meselli,
Scola, Morricone en vele anderen hebben na overleg besloten (!) dat de
globale beweging een belangrijke factor is die de wereld vorm kan
geven.) Afijn, dit alles om te illustreren wat een beetje theoretiseren
teweeg kan brengen. Het heeft te maken met verbreding (arbeiders),
grensoverschrijdende contacten, en lange termijn-denken.
We hoeven niet bang te zijn dat dit theoretiseren de vorm van een enkel
polit-bureau zal aannemen - zo'n instituut van absolute macht zou nooit
geaccepteerd worden in de Beweging. Maar ik kan me wel een firmament van
kleine politieke kernen of denk-tanks voorstellen. Het zou op z'n minst
wat meer samenhang en continui"teit brengen. Naomi heeft hoge
verwachtingen van het Internet als bindende factor, maar volgens mij is
het Internet al hard op weg naar integratie in het kapitalistisch
systeem, en moeten we niet alleen maar vertrouwen op een technologie. In
ieder geval kan het geen kwaad wanneer (politieke) groepen bewust wat
dwarsverbindingen proberen aan te leggen. Zo zou een ex-kraker of een
ex-Zapatista via het Internet nog steeds aan de discussies kunnen
deelnemen en zich betrokken kunnen blijven voelen. Er zouden ook
dwarsverbanden gemaakt kunnen worden naar groepen die nog niet (erg)
betrokken zijn, zoals de medewerkers van multinationals (of beter:
supranationals, Nike etc.) of hun "sweat shops". Vooral wordt het
belangrijk om politieke intelligentie te bezitten, wanneer onze strijd
begint te vorderen. Het kapitalisme zal op onze acties reageren (b.v.
door een volgende wereldtop op een afgelegen of geheime plek te houden),
en wij zullen dan ook de strategie moeten aanpassen.
We moeten wel onderscheid maken tussen leiderschap en politiek denken.
De Beweging zal slechts natuurlijk leiderschap accepteren, en die is
meer geworteld in de praktijk dan in politieke ideee"n. Maar er is ook
een zekere politieke consensus voor nodig. Misschien zal deze situatie
zich soms voordoen op het niveau van de afzonderlijke kleinere groepen
en bewegingen, maar toch voorlopig niet voor de globale beweging als
geheel. Op dit moment bestaat er geen gevaar dat er een absolute leider
zou opstaan, een leider die de beweging zou kunnen schaden als hij of
zij b.v. gearresteerd zou worden. Die gedachte is net zo absurd als het
idee dat Osama bin Laden die leider zou zijn. We kunnen de politieke
kernen opvatten als plaatsen waar politieke theoriee"n worden
ontwikkeld, en theoretiseren is nog wat anders dan leiderschap. Slechts
wanneer al die politiserende nuclei tot een zekere consensus zouden
komen, wat toch een keer zal gebeuren, dan zal fase twee starten, maar
dat zal nog wel even duren.
Natuurlijk zijn er mensen met meer ervaring in de beweging, waar wat
tegenop gekeken wordt, en met die mensen moeten we praten. Een traditie
van politiek denken opbouwen. Verder is ons een hele reeks van beroemde
c.q. beruchte denkers vo'o'r gegaan, te beginnen met Karl Marx, en ook
die ideee"n zullen we moeten bestuderen. Maar ik denk niet dat er een
kant-en-klare set van politieke ideee"n ergens klaar ligt, die we gewoon
kunnen overnemen. Dus het is op twee manieren een nieuw project: ten
eerste omdat we er geen ervaring mee hebben (sinds de 60-er jaren (op
Italie" na)), en ten tweede omdat de huidige politieke situatie in de
wereld ook nieuw is (de fase van mondiaal kapitalisme, of Empire zoals
Toni Negri het noemt), en dus moeten we ook nieuwe antwoorden bedenken.
Naar mijn mening is het nieuwe van de huidige tijd vooral dat het
Kapitalisme uiteindelijk haar ware gezicht laat zien. Het kan zich niet
langer verbergen achter een secondaire strijd zoals de Koude Oorlog. De
"War against Terror" is daar slechts een flauwe afspiegeling van.
Vandaag de dag is het, duidelijker en schrijnender dan ooit, de "Haves"
tegen de "Have-nots", en dat op wereldwijde schaal. Wij kunnen de
schuldige aanwijzen op WHO-vergaderingen, en Osama heft ook een wijzend
vingertje, maar wat kunnen we er aan doen; dat is de grote vraag van
deze tijd. Is een vorm van klassenstrijd nog een ree"le mogelijkheid?
Dat zouden in ieder geval de thema's zijn die ik zou zoeken in een
politieke nucleus. Andere nuclei zullen andere centrale thema's hebben,
Utopia bijvoorbeeld, of, aan het andere uiteinde van het spectrum,
zullen sommigen slechts waarnemingen en ervaringen bespreken. Sommigen
zullen zich inzetten om een consensus te bereiken in de actiegroepen
waar ze tevens deel van uitmaken, en andere politieke kernen zijn meer
vrijblijvende bijeenkomsten van individuele mensen die met elkaar praten
over hun ideee"n. Maar er zal wel een grootste gemene deler zijn: deze
politieke nuclei zijn geworteld in de Globale Beweging en ze zullen de
werkelijkheid onderzoeken, het verleden bestuderen en proberen met
ideee"n voor de toekomst te komen. Niet alleen over hoe we willen dat de
wereld er uit gaat ziet, maar ook hoe we dat kunnen bereiken. Bestaande
ideee"n, zoals van een politieke partij, zullen niet klakkeloos
overgenomen worden: politieke autonomie! Het is niet alleen nodig, maar
ook een creatieve uitdaging die het alleszins waard is om te bevechten.
Marco Bleeker, Amsterdam, NL, 4 nov. 2001
---------------------------------------------------------------------
Afmelden, e-mail: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
Opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
Faq: kraken-post-faq@dvxs.nl Archief: skwot.dvxs.nl
Kraken verzamelplaats: http://squat.net
|