From: Th. J. A. de Bruin (tdebruin@gmx.net)
Date: 02 Dec 2002 14:07 uur
Hieronder een artikel en drie ingezonden brieven uit de Gelderlander over
de legalisatie perikelen van de Grote Broek in Nijmegen. De derde
ingezonden brief beteugt stuen aande Broek uit een onverwachte hoek: de
schrijver is docent aan de politie akademie...
Steun aan (tegendraadse) cultuur óf aan winkel
Door FRANK HERMANS
Krijgen de krakers van De Grote Broek in Nijmegen gelegaliseerde woon-
annex cultuurruimte? In aanloop naar het debat (4 december raadscommissie
Stedelijke Samenleving en 18/19 december gemeenteraad) feiten en meningen
op een rij.
1. Wat is de huidige stand van zaken rond De Grote Broek?
De gemeente is eigenaar van krakersbolwerk De Grote Broek sinds 31 oktober.
PvdA-wethouder Paul Depla greep zijn kans tot koop na een aanbod van de
eigenaar, de erfgenaam van de overleden H. Karel uit Plasmolen.
2. Waarom wilde het stadsbestuuur zo graag kopen?
Het college voelt zich verplicht de eigenaar het pand weer 'terug te
geven'. Depla vindt dat de gemeente na achttien jaar gedogen van de krakers
een verantwoordelijkheid heeft naar de erfgenaam.
Activiteiten in De Grote Broek als politieke debatten, concerten en
exposities vertegenwoordigen volgens het college bovendien een typische
Nijmeegse subcultuur die alle steun verdient. Door krakers te legaliseren,
komt een einde aan het gevaar van een ontruiming. Tot slot weet de
wethouder dat de aankoop nooit een miskoop is. Het pand ligt op een gewilde
locatie in de binnenstad en verliest zijn waarde niet.
3. Wat kost het?
De prijs van het pand bedroeg 1,2 miljoen euro (marktwaarde). De verbouwing
kost nog eens 7 ton. De krakers gaan jaarlijks een huur betalen van 32.000
euro. Dat is geen marktconforme prijs, maar wel vergelijkbaar met de
huurprijs voor woon/werkpanden in Utrecht en Amsterdam.
4. Wat krijgt de gemeente terug?
Volgens het huurcontract moeten de culturele activiteiten minimaal 250
bezoekers per week trekken. Per culturele discipline (muziek, beeldende
kunst, literatuur en debat) dient De Grote Broek zich eens in de drie jaar
te verantwoorden.
5. Welke argumenten voeren de tegenstanders aan?
"Legaliseren is een beloning voor kraken", meent de VVD. In plaats van
'torenhoge' subsidies voor cultuur die 'marginaal' aanwezig is, ziet de
oppositie liever een winkel met uitstraling voor de binnenstad. Nog een
verschil van mening: het college houdt te weinig de vinger aan de pols bij
de controle op de kwaliteit van de culturele activiteiten.
Daarnaast valt de oppositie samen met de PvdA over de eigenzinnige wijze
waarop Depla de aankoop heeft geregeld.
6. Hoe liggen de kansen voor een cultuurcentrum?
De oppositie (16 zetels) schiet het plan af, collegepartijen GroenLinks en
SP (15 zetels) stemmen voor. Cruciaal wordt de opstelling van de derde
collegepartij, PvdA (acht zetels).
Drie PvdA'ers zijn ronduit tegen legalisering, vijf zien er wel wat in.
Een alternatief gebruik van De Grote Broek achten ze wel aanlokkelijker:
zonder de 'tegendraadse' opzet, maar met meer kunst en voor een groter
publiek.
Het uiteindelijke standpunt laat nog op zich wachten, want de PvdA'ers zijn
er nog lang niet uit.
7. Wat als de raad 'nee' zegt tegen het voorstel van het college?
Dan zal de gemeente op zoek moeten naar een nieuwe gebruiker. Dat kan dus
een cultuurcentrum worden in een andere vorm of mogelijk een winkel. Er
komt alleen toestemming voor ontruiming wanneer zich een alternatief
aandient dat voor de rechter zwaarder weegt dan de achttien jaar gedogen
van de krakers door de gemeente. Komt dat moment, dan lijkt het uitgesloten
dat de krakers 'hun' pand op vreedzame wijze verlaten.
===============================
Geen cultuur zonder subcultuur
Door Jaap Draaisma
Zet de kinnesinne uit het verleden opzij en maak de Grote Broek tot een
onderdeel van de vaste Nijmeegse stedelijke voorzieningen.
In de Amsterdamse gemeenteraad werd in 2000 besloten een
'broedplaatsenbeleid' te gaan voeren. De toenmalige burgemeester Schelto
Patijn, een warm voorstander, lanceerde in dat kader de slagzin 'Geen
cultuur zonder subcultuur'.
Ruimte scheppen voor de subcultuur, als antwoord op de ontruiming van een
groot aantal kraakpanden in de jaren '90. Maar ook met behulp van dit
beleid bestaande kraakpanden kunnen behouden door ze te legaliseren.
Door de ontwikkeling van Amsterdam, maar ook van andere steden, wordt de
ruimte voor subcultuur, voor experiment, voor startende initiatieven,
steeds kleiner. Tegelijkertijd wordt geconstateerd dat een uitgebreid
aanbod van goedkope, subculturele voorzieningen van groot belang is voor
het creatieve klimaat van een stad.
Bijvoorbeeld door de denktank 'de Creatieve Stad' van het Ministerie van
VROM, die in 2001 een rapport uitbracht over de doorslaggevende betekenis
van creativiteit voor de ontwikkeling van steden.
Creativiteit en innovatie zijn in de huidige kenniseconomie de motor van
economische en stedelijke ontwikkelingen, zo stellen zij. Steden zouden
daartoe een ruim aanbod van goedkope, laagdrempelige ruimten moeten
creëren, zo luidt een van de aanbevelingen. Een van de deelnemers aan
'Creatieve Stad' was de toenmalige VVD-staatssecretaris Remkes.
Culturele vernieuwing ontstaat als het product van een ongestructureerd
proces, van onderop, door synergie en kruisbestuiving. Vandaar het belang
van het mengen van functies, niet alleen culturele, maar ook wonen en
bedrijvigheid; het belang van ontmoeting en publieke ruimten; het belang
van meerdere disciplines onder één dak.
Cultuur steeds in de brede zin. Niet verengt tot kunst met een grote of
kleine k, maar in de zin van betekenisgeven, vormgeven, symboliek,
gewoontes. Culturele vernieuwing ontstaat juist in de marge, door
experiment, menging, botsing.
Binnen zo'n cultuurbegrip passen een discussieavond over de actuele
wereldpolitiek, het ruimte bieden aan voorzieningen voor Somaliërs, een
voedselcoöperatie en een muzikale avond met een mix van jazz en punk.
Zo is de Grote Broek een uitstekende invulling van het begrip 'culturele
broedplaats' zoals dat in het programmakkoord 2002 -2006 van het college
van B en W van Nijmegen geformuleerd staat.
Amsterdam heeft voor de periode 2000-2005 ruim dertig miljoen euro
uitgetrokken voor een broedplaatsenbeleid. Daarmee worden ondermeer
kraakpanden gelegaliseerd.
Zoals een gekraakt pand aan de Plantage Doklaan, waarvoor in 2001 bijna
vier miljoen gulden (aankoop en verbouw) werd uitgetrokken. Toenmalig
VVD-wethouder Krikke, thans burgemeester van Arnhem, opende feestelijk de
open dag die gehouden werd na dit besluit.
Ook de gekraakte Filmakademie, met een vergelijkbare politieke en
subculturele invulling als de Grote Broek, werd met 'broedplaatsengelden'
gelegaliseerd.
Dat een deel van de subsidie bij 'wonen' terecht komt, wordt bewust
geaccepteerd. Bewoners stoppen vaak het meeste tijd in het beheer van het
pand; werken zelf vaak in het pand, werken op hun woonruimte; zijn een
belangrijk onderdeel van de gewenste wisselwerking in het pand.
Naast legalisatie van kraakpanden koopt de gemeente ook zelf panden aan en
maakt afspraken met verhuurders en onroerend goedeigenaren over het
goedkoop verhuren van 'broedplaatsruimten' waar subsidie tegenover kan
staan. Het doel is om in vijf jaar minimaal 1400 ateliers, werkplaatsen en
andere ruimten te scheppen.
Zoveel mogelijk in woonwerkpanden. Met publieke functies, voor de
ontmoeting en de uitwisseling. Bij voorkeur beheerd door groepen of
collectieven, zodat er daadwerkelijk samenwerking ontstaat en men zelf
verantwoordelijk is voor het gebouw.
De huur moet laag blijven: zo'n twintig tot dertig euro/m2/ jaar, met een
absoluut maximum van 45 euro. Natuurlijk is dat onder de marktwaarde en
moet er daarom subsidie bij. Maar dat is een doelbewuste politieke keuze
waarmee het (sub)culturele klimaat in de stad verbeterd wordt.
Van de groepen wordt verwacht dat zij een maximum inkomens- en omzetgrens
stellen, winstoogmerk uitsluiten, doorstroming stimuleren, naar buiten
treden, relaties met buurt en stad aangaan. Hoe zij dat doen, wordt aan de
groepen zelf overgelaten.
Toetsing kan plaats vinden door de statuten/doelstellingen van de groep op
te nemen in het erfpacht- of huurcontract, zoals ook bij de Grote Broek
wordt voorgesteld. 'Broedplaatsenbeleid' wekt op z'n minst de schijn dat de
overheid gaat regelen hoe, waar, wanneer en door wie er iets 'uitgebroed'
mag worden. Waar het voor mij om gaat, is het scheppen van ruimte voor
creativiteit en experiment, voor subcultuur en sociale, economische en
culturele vernieuwing.
De Haagse gemeenteraad heeft zich onlangs, bij de begrotingsbehandeling
2003, uitgesproken voor een broedplaatsenbeleid. Het belang van
subculturele voorzieningen speelt hierbij een belangrijke rol. Net als in
Amsterdam is er een breed politiek draagvlak, waarbij ook VVD en CDA hun
steun geven.
De Grote Broek heeft landelijke bekendheid als een van de subculturele
voorzieningen van de stad Nijmegen. Zij is daarmee voor velen onderdeel van
de sfeer en de aantrekkelijkheid van Nijmegen.
Locale kinnesinne uit het verleden en startproblemen bij het vormgeven van
nieuw beleid dreigen nu legalisatie te blokkeren. Ik hoop van harte dat de
gemeenteraad van Nijmegen besluit om de Grote Broek tot vast onderdeel van
de Nijmeegse stedelijke voorzieningen te maken.
Drs. Ing. Jaap Draaisma is voormalige hoofd Beleid stadsdeel Noord in
Amsterdam, momenteel zelfstandig adviseur bij De Verandering in Utrecht, en
lid van de Vereniging De Vrije Ruimte in Amsterdam
=======================
Legaliseren is enig alternatief
Door Bernard Smits
Het legaliseren van een kraakpand als De Grote Broek biedt niets dan
voordelen.
Woningbouwvereniging Gelderland (WBVG) laat al twintig jaar zien dat
krakers voorbeeldige huurders kunnen zijn.
Vanaf 1983 koopt en renoveert de WBVG (historische) kraakpanden en verhuurt
ze vervolgens aan de zittende bewoners en gebruikers.
Op deze wijze beheert ze in Nijmegen onder andere de Pontanus, de Koolemans
Beijnenschool, het Dobbelmannklooster.
En sinds 2000 ook Hotel Bosch in Arnhem, tot dat moment 's lands oudste
kraakpand en in veel zaken vergelijkbaar met De Grote Broek.
Hoewel de WBVG geen rol speelt in de legalisatie van De Grote Broek juicht
zij het initiatief van wethouder Depla van harte toe.
De redenen voor de WBVG om te pleiten voor het legaliseren van kraakpanden
liegen er niet om: Krakers die langere tijd in hun pand hebben gewoond en
gewerkt, hebben een zeer grote betrokkenheid bij 'hun' pand. Vaak zijn
panden zwaar verwaarloosd op het moment dat zij gekraakt worden.
Hoewel de krakers over het algemeen weinig geld hebben en niet veel
ervaring in het duurzaam onderhouden van een pand, slagen zij er altijd in
om verder verval tegen te gaan. Van uitwonen is dan ook absoluut geen sprake.
Dankzij legalisatie worden voldoende middelen en de benodigde professionele
bouwkundige kennis ingezet om het pand te behouden.
Door de voormalige krakers begeleiding te bieden bij renovatie en
onderhoud, worden meerdere vliegen in één klap geslagen: het
'eigenhuis-gevoel' blijft behouden; professioneel begeleide
zelfwerkzaamheid levert beter resultaat dan aannemerswerk; en er wordt
flink bespaard op de onderhoudsuitgaven waardoor huurlasten laag kunnen
blijven.
Krakers richten ook hun woon- en werkomgeving naar eigen hand in. Ze
ontplooien met een minimum aan middelen een scala aan activiteiten die zeer
waardevol kunnen zijn op buurt-, wijk- en stadniveau.
Vaak worden ze daarbij niet gehinderd door welke regelgeving dan ook. Het
onbeperkt uitoefenen van de meestal uit idealisme geboren activiteiten
heeft de kraakpanden het etiket 'broedplaats' bezorgd.
Dit heeft een zeer gunstig effect op de leefbaarheid van de buurt: meer
buurtactiviteit, meer sociale contacten, meer integratie, meer levendigheid.
Het legaliseren en renoveren zorgen ervoor dat al die activiteiten voortaan
conform de regelgeving plaatsvinden en dus 'veilig' zijn.
Door als woningcorporatie kraakpanden te legaliseren, draagt de WBVG bij
aan een hogere mate van diversiteit in woon- en woonwerkvormen.
Die ontwikkeling wordt door de overheid gewenst, maar leidt meestal tot
meer diversiteit in het duurdere woningsegment.
Legalisatie van kraakpanden maakt het mogelijk om voor de allerlaagste
inkomens ook aantrekkelijke woonruimte te realiseren, met bovendien
bijpassende ruimte voor sociaal-maatschappelijke activiteiten.
Woningcorporaties hebben de taak sociale huisvesting te realiseren. Dit is
vanuit financieel oogpunt een onrendabele bezigheid.
Om toch zo min mogelijk geld bij te leggen, kiezen corporaties vaak voor
huurniveaus die maximaal zijn, maar toch nog voor huursubsidie in
aanmerking komen. Dit kost de overheid veel geld.
Legalisatie van kraakpanden houdt meestal in dat er woongroepen gehuisvest
worden. Omdat huursubsidie niet van toepassing is op woongroepen, zal er
een forse eenmalige financiële bijdrage gegeven moeten worden om de
onrendabele top weg te nemen. Daarna beschikt men over waardevolle goedkope
woonruimte.
De ervaringen die de WBVG in haar twintigjarig bestaan heeft opgedaan,
onderbouwen bovenstaande argumenten vóór legalisatie van kraakpanden.
WBVG'ers zijn verantwoordelijk, mondig, betrokken, sociaal actief, en
brengen levendigheid in de buurt.
En voor wie het weten wil: ze betalen keurig hun huur.
De Grote Broek heeft zijn bestaansrecht bewezen en is het waard
gelegaliseerd te worden met behoud van de bewoners en gebruikers.
Hotel Bosch in Arnhem, in veel opzichten vergelijkbaar met De Grote Broek,
wordt nu verbouwd wat zal resulteren in Kultuurhuis Bosch. Een broedplaats
die als lichtend voorbeeld kan dienen voor de periode die De Grote Broek
tegemoet gaat.
De praktijk bewijst: legalisatie biedt niets dan voordelen.
Zo bekeken kan legalisatie het enig alternatief zijn voor dit spraakmakende
kraakpand in de Van Broeckhuysenstraat.
Wie denkt er dan nog aan rellen?
Bernard Smits is voorzitter van de Woningbouwvereniging Gelderland
===============
De wethouder toont juist lef
Door Floris Tas
Geef De Grote Broek een kans en wees als bestuurder dapper door de weg van
de meeste weerstand te kiezen.
Dat Nijmegenaren graag hun mond open trekken en hun mening snelklaar
hebben, is een bekend gegeven. Dat de pijlen daarbij snel gericht worden op
politieke hoofdpersonen bleek onlangs. In De Gelderlander van afgelopen
maandag noemde Jan Verhoeven de aankoop van de grote broek 'een laffe daad'
van Depla. Daarmee blijft Verhoeven binnen de grenzen van wat mag in een
democratie, maar doet toch een stevige uitspraak.
Wanneer iemand verder gaat dan het geven van een mening, maar zelf een
oordeel velt dat er niet om liegt, is het goed om te kijken naar de feiten
en omstandigheden waarop deze mening gebaseerd is. Dat lijken wij zo nu en
dan wat te vergeten. Deze maatschappelijke spelregel moet zo nu en dan
opgepoetst worden.
Nadat een kassagraaier het in Amsterdam onlangs had moeten bekopen met twee
'albertheintjes', stond eenieder klaar met zijn of haar oordeel over de
vervolging van beide heren die de dief in de kippennek hadden gepakt. Tot
en met de prins sprak men er schande van. Nadat de feiten wat meer bekend
werden, bleken velen anders tegen de zaak aan te kijken. Een welhaast
nationale schaamte was het gevolg. Goed om dus eens te kijken waarop
Verhoeven zijn kwalificatie baseert.
De aankoop van De Grote Broek heeft vele invalshoeken die ik niet allemaal
kan overzien. Verhoeven heeft er een aantal genoemd en het is aan de
politiek om alles afwegende tot een verstandig besluit te komen.
Jan Verhoeven heeft ernstige twijfels bij het maatschappelijk nut van de
Broek en typeert de bewoners als een 'handvol tegendraadse
maatschappijhervormers'.
In de acht jaren die ik als jurist van de politie en medewerker van de
voormalig burgemeester in Nijmegen gewerkt heb, ben ik regelmatig
geconfronteerd met de activiteiten die door enige tegendraadse
maatschappijhervormers ondernomen werden.
Het gaat niet aan om de exacte inhoud van deze contacten publiekelijk te
maken, maar na enig overdenken wil ik er toch wat over kwijt.
De rechtvaardigheid gebiedt om het beeld van waardeloosheid zoals dat wordt
neergezet te nuanceren. Luceberts hartekreet over de relatie tussen waarde
en weerloosheid doet ook hier opgeld. De nuttelozen zijn immers niet altijd
in de positie om hun eigen nut aannemelijk te maken.
In de regelmatige contacten die ik met 'de maatschappijhervormers'
(Verhoeven noemt een enkeling bij naam) leren kennen als een vasthoudende
club die de activiteiten van de politie nauwgezet volgde. Aanvankelijk in
de vorm van een juridisch kat-en muis spel, later meer recht op de man,
zonder daarbij bij de politie op schoot te kruipen.
Persoonlijk ben ik overtuigd van de oprechtheid van de motieven van de
mensen met wie ik van doen heb gehad, hun gedegen werklust en het
maatschappelijk nut van veel van hun werk. Daar kunnen veel gesubsidieerde
instellingen een puntje aan zuigen.
Met name de activiteiten van de werkgroep klachten politieoptreden hebben
binnen de politie geleid tot concrete effecten op de zorg voor arrestanten
en in gevallen tot voorkoming van escalatie van geweld.
Via 'de nuttelozen' kon de overheid in contact komen met bewoners van onze
stad en signalen oppikken die anders nooit gehoord zouden zijn en allicht
tot maatschappelijke onrust hadden kunnen leiden. Dat zijn onopgemerkte
activiteiten, die het verdienen om genoemd te worden.
De boodschapper en de wijze waarop deze gebracht werd, werden door velen
binnen de politie die de Piersontijd actief hadden meegemaakt, niet altijd
even symphatiek gevonden.
Op de inhoud van de boodschap viel vanuit rechtsstatelijk perspectief vaak
weinig af te dingen. Dat is mijn persoonlijke overtuiging gebaseerd op
eigen ervaringen. Per definitie dus relatief, maar is toch het overwegen
waard.
Een Grote Broek in de huidige opzet zou de publieke benaderbaarheid van
maatschappijkritische werkers kunnen vergroten. De overheid heeft ook als
taak om zijn eigen kritiek te stimuleren en horzels op de huid te koesteren
in plaats van plat te slaan.
Dat geldt zeker voor de politie waar in tijden waarin de fermheid van de
veiligheidsvraag en de roep om resultaten van de politie, allicht kan
leiden tot grensverkennend gedrag van de politie om de politiek te
conveniëren.
Het gaat in dit bestek te ver om daarover uit te wijden, maar de eerste
indicaties daarvan doen zich nu reeds voor.
Vreemd genoeg lijkt het nu juist de politie zelf die op de rem trapt als
het gaat om een integere benadering van de burger. Dat stemt tot nadenken.
Juist in deze tijden dus zaak om, waar het de politie betreft, de vinger
goed aan de pols te (laten) houden. Dat is vanuit maatschappelijk oogpunt
niet alleen nuttig, maar zelfs noodzaak.
Ik realiseer mij dat het institutionaliseren of doodknuffelen van de eigen
criticasters kan leiden tot vermijdgedrag van de doelgroep. Een sjiek
kantoor om het werk van de politie aan de kaak te stellen, is een heilloze
faciliteit die een rechtgeaarde criticaster zelf niet zal willen.
Iets van een broedplaats is beter. Ik moet nog wat wennen aan deze
typering. Vooralsnog denk ik dan eerder aan een rondje fietsen in de Ooij
of aan de spreekwoordelijke 'broedende kip' van Ien Dales. Die heeft
Nijmegen veel moois gebracht.
Of De Grote Broek daartoe in staat zal zijn, zal de geschiedenis leren als
de politiek hen daartoe de kans geeft. Al met al zou ik het een dapper
besluit vinden.
Al was het alleen maar omdat het in deze gure tijden dapper is om als
bestuurder de weg van de meeste weerstand te kiezen.
Floris Tas is docent publiek recht aan de Nederlandse Politie Academie
Get public key for <tdebruin@gmx.net> at Idap://europe.keys.pgp.com:11370
--------------------------------------------------------------
Afmelden, e-mail: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
Opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
Faq: kraken-post-faq@dvxs.nl
Website: http://krakenpost.nl
[Op 03 Dec 00:00u.: 230 abonnees]
--------------------------------------------------------------
|