Krommenie: einde van krakerscultuur
Van onze verslaggever Dirk van Harten
KROMMENIE - Krommenie was in de jaren tachtig een broeinest van links
activisme. Nadat krakers in 1984 de oude gasfabriek bezetten, werd het klimaat
opener. Maar de fabriek moet tegen de grond.
Soms zie je het opeens staan achter op een T-shirt of op een concert-affiche,
verstopt in het lijstje met tourdata van een buitenlandse band: Krommenie.
Ingeklemd tussen Brussel en Hamburg staat het er echt. Het is het tastbare
bewijs van het bestaan van De Groote Weiver, kraakpand en cultureel centrum.
Binnenkort zijn dit soort lijstjes misschien de laatste herinnering aan een van
Nederlands oudste grote kraakpanden. De in 1984 gekraakte voormalige gasfabriek
van Krommenie moet volgend jaar tegen de vlakte. De gemeente Zaanstad wil het
vervuilde terrein saneren en er huizen bouwen.
‘Het is vreselijk als dit verdwijnt’, zegt voormalig kraker Edo Schots. Enkele
weken nadat de gasfabriek destijds was gekraakt, meldde hij zich aan de
voordeur. Vraag hem niet waarom, maar hij wist dat er iets bijzonders ging
gebeuren. ‘Daar moest ik bij zijn’, zegt Schots.
De krakers lieten niet alleen Schots binnen. Ze zetten de deuren van de
gasfabriek open voor de hele Zaanstreek. De Groote Weiver kreeg een
kringloopwinkel, een bar, een drukkerij, een zaal met een podium waar bandjes,
dichters en politici konden optreden, en een werkplaats. Het kraakpand groeide
uit tot een begrip.
Bijna twintig jaar bleef Schots in het pand wonen. Hele generaties jongeren zag
hij er voorbij komen. Als bewoner, maar vooral als bezoeker. Krommenie, een dorp
waar in de winkelstraten muzak uit luidsprekers kabbelt, heeft zijn jeugd niet
meer te bieden dan een handjevol kroegen. Schots: ‘Maar hier kunnen ze zichzelf
zijn en creatief wezen.’
Het ontging de gemeente Zaanstad allemaal niet. Ze huurde zelfs een kantoortje
bij de krakers – terwijl de gasfabriek gemeentebezit is – om een jongerenwerker
neer te zetten. En tot voor kort stond in de cultuurnota’s dat De Groote Weiver
‘niet weg te denken is’ uit de Zaanstreek.
‘De sanering van het terrein kan helaas niet zonder sloop’, zegt Henk van de
Velden van de gemeente Zaanstad. ‘Maar de functie van De Groote Weiver is op
zichzelf heel goed. Die willen we graag behouden.’
De gemeente heeft daarom een alternatieve locatie aangeboden. Maar de krakers
zijn niet overtuigd van de noodzaak tot slopen en hebben een advocaat in de arm
genomen. Op de nieuwe locatie kunnen ze niet wonen en zouden ze een huur van
minimaal 15 duizend euro per jaar moeten betalen. Met de bar, de
kringloopwinkel, de concertzaal en wat gescharrel in oud ijzer wordt momenteel
net voldoende verdiend om quitte te spelen.
Subsidie krijgt De Groote Weiver niet. Alle activiteiten worden door
vrijwilligers georganiseerd. Artiesten treden op tegen een onkostenvergoeding,
een maaltijd en eventueel een plekje om hun slaapzak uit te rollen.
Voor de vijftig vrijwilligers is het soms even wennen aan de bedrijfscultuur,
vertelt theatertechnicus Vincent Palmboom. Uitgaven moeten worden voorgeschoten
omdat niemand zich meer de pincode van het bankpasje kan herinneren; er wordt al
tien jaar gediscussieerd over de plek waar een condoomautomaat moet hangen.
‘Maar als je goed lobbyt, kan hier alles’, zegt Palmboom. Zelf organiseert hij
al jarenlang de wekelijkse filmavonden. Hij vertoont vooral onbekende en ‘een
beetje vreemde’ films die zelfs het filmhuiscircuit niet halen. Of zijn publiek
er blij mee is of niet. ‘Cultuur moet je erin rammen’, luidt zijn motto.
De bezoekers van De Groote Weiver ondervinden het even later aan den lijve. In
het concertzaaltje waar in het weekend nog een punkband stond te beuken, klinkt
nu Debussy. Met dank aan Palmboom. Het is tijd voor de wekelijkse buurtmaaltijd.
De tafels staan feestelijk gedekt met servies uit de kringloopwinkel en wie wil
kan aanschuiven. Voor 4 euro wordt een vegetarische maaltijd geserveerd. Help
mee met afwassen en je eet gratis.
‘Dit is toch hartstikke leuk?’, wil ‘gast aan tafel’ en beginnend ondernemer
Gert (39) weten. Zelf heeft hij er liever een stukkie vlees bij, maar eerlijk is
eerlijk: ‘Dat vegetarische is best lekker!’ En zo kun je ook als je wat minder
te besteden hebt tenminste een keertje uit eten.
‘Het is jammer dat ze nu commercieel moeten worden om uitzetting te voorkomen’,
vindt Gert. De prijzen zijn onlangs verhoogd om de advocaat te betalen. Gert:
‘Als ik de centen had, dan kocht ik de hele zooi. Inclusief de smerigheid in de
grond.’
Zo komt de dreigende sluiting telkens weer ter sprake. Maar de vrijwilligers,
bezoekers en krakers laten hun avond niet verpesten. Na de buurtmaaltijd is er
poëzie. Stadsdichter Jacob Passander draagt een gelegenheidsgedicht voor: ‘We
nemen er nog eentje, voor de boel wordt gesloopt.’ In de keuken drogen de
afwassers de laatste borden af. Aan de bar rijmt iemand voor zich uit: ‘De
Groote Weiver? Dat is de Groote Blijver!’
Ook agent is welkom
Krommenie was in de jaren tachtig een broeinest van links activisme. Er was een
plaatselijk anti-fascistisch ‘komitee’ en PSP en CPN waren populair. In
buurthuis De Snuiver kwam iedereen bij elkaar.
In De Snuiver zag ook de Kraakbond Zaanstreek-Noord het licht. Wekelijks
vergaderde de bond er over de panden die nog konden worden bezet in Krommenie en
omgeving. In juni 1984 werden in De Snuiver de plannen geboren om de leegstaande
voormalige gasfabriek en gemeentewerf aan de Weiver 37 te kraken. Het was de
grootste kraak die de bond ooit zou doen, uitgevoerd door een ‘bezettingsmacht’
van twintig man.
Van meet af aan was het de bedoeling dat De Groote Weiver – vernoemd naar de
roemruchte Grote Keizer in Amsterdam – een open en toegankelijk kraakpand zou
zijn. Iedereen kon er binnenlopen, tot de dorpsagent aan toe.
Behalve een culturele taak had het kraakpand een politieke functie. Links
Krommenie verruilde De Snuiver voor De Groote Weiver. In 1994 werd er de partij
ROSA opgericht, die momenteel twee zetels in de gemeenteraad van Zaanstad bezet.
(c) Volkskrant. Bekijk ook de mooie foto's op:
http://www.volkskrant.nl/binnenland/article150781.ece
-------------------------------------------------------------------------
This e-mail was sent using Ladot webmail: <http://www.ladot.nl>
Please report abuse to: abuse@ladot.com, with full headers of this email.
--------------------------------------------------------------
Archief 2005: www.krakenpost.nl/archief/2005.tar.bz2
Afmelden, e-mail: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
Opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
Faq: kraken-post-faq@dvxs.nl
Website: http://www.krakenpost.nl
[19 Mar 13:00u]: 270 abonnees + 359 niet-abonnees
--------------------------------------------------------------
ontvangsttijd Sun Mar 19 12:40:05 2006
Dit document staat op krakenpost.nl
voor de huidige en 11 maanden
het origineel blijft op skwot.dvxs.nl:
http://dvxs.nl/~skwot/{jaar}/{maand}/{nnnn}.html
kop