[kraken] Een zonderling op een eiland

Auteur: <ouwesiem@squat.net>
Datum: 05 apr 2007 13:19 uur

Een zonderling op een eiland;

Vraagtekens bij BASF-aanslag

Koen Haegens

Ook nu de moord op activist Louis Sévèke opgelost lijkt, blijft een motief
uit. Wel werpen de bekentenissen van Marcel T. een ander licht op een
reeks politieke aanslagen ruim tien jaar geleden.

NIJMEGEN - Een stille, teruggetrokken jongen die niet meeat in zijn
woongroep en niet meedeed aan acties. Type vage hippe , met weinig
vrienden en vooral bezig met klussen aan fietsen. Zo beschrijven Nijmeegse
activisten Marcel T. De 38-jarige verdachte heeft inmiddels de moord op
Louis Sévèke én tal van bankovervallen bekend. Desondanks leidde hij een
sober bestaan in de jaren negentig, toen hij een tijd lang in Nijmegen
kraakte. Als hij al de kost verdiende met proletarisch winkelen bij de
bank, dan uitte zich dat niet in een decadente levensstijl.

Het beeld doemt op van een romantische dromer. Zo citeert de Volkskrant
een oud-collega van de linkse boekhandel Assata waar T. werkte. Hij zou
zich hebben onderscheiden door zijn interesse in anarchistisch werk en
(buitenlandse) literatuur. Op zijn kamerdeur hing een poster van de
Zapatistas. Daar staat tegenover dat een ordinair conflict over geld mede
aanleiding was voor zijn vertrek uit de Nijmeegse scene. T. wilde wél
ingaan op de door de eigenaar van zijn kraakpand geboden oprotpremie ,
zijn huisgenoten niet. Sévèke koos hun kant. Al met al een verwarrend
beeld. Veel vrienden van Sévèke volharden in hun zwijgen. Zowel Sévèkes
huisgenoot als diverse personen die de verdachte gekend hebben, wilden
afgelopen week niet ingaan op nadere vragen van De Groene Amsterdammer.
Zij hebben naar eigen zeggen niets toe te voegen aan de door familie en
vrienden naar buiten gebrachte persberichten en zijn bezig de klap te
verwerken. Ondertussen trekken de media, en daarmee het grote publiek, hun
conclusies: de kogel kwam dus toch van links.

Dat het met krakers onder elkaar niet altijd feest is, mag geen nieuws
heten. Toch verdient het beeld van kraker vermoordt kraker bijstelling,
vindt de Nijmeegse activist en voormalig Grote Broek-bewoner Paul
Benschop. Hij noemt het schokkend dat de verdachte in krakerskringen
verkeerde. Maar het is niet zo van: Marcel is één van ons. De Grote Broek
en enkele verwante panden zijn heel politiek. Andere kraakpanden in
Nijmegen en omgeving houden zich afzijdig van de linkse beweging.

De plaats waar de verdachte in zijn Nijmeegse periode woonde, zou onder
die laatste categorie vallen. Hetzelfde lijkt te gelden voor diens latere
woonplaats Barcelona. Hoewel de Spaanse politie stelde dat Marcel T. zich
daar in de omvangrijke kraakbeweging bewoog, is hij naar verluidt bij de
politieke krakers in die stad niet bekend.

Los van de verschillen tussen meer en minder politieke krakers, is de
doorloop in de van oudsher losjes georganiseerde actiescene groot. Tel
daar een hoge mate van tolerantie voor onaangepaste freaks bij op en je
hebt een ideaal klimaat voor zonderlingen, mensen van wie niemand precies
weet waar ze vandaan komen en wat ze nu eigenlijk doen.

Het mooie aan de kraakbeweging, aan kraken en kraakpanden , zei Louis
Sévèke ooit in een interview over zijn geschiedenis, is dat het mensen de
mogelijkheid biedt zich te ontwikkelen. Om met politiek bezig te zijn én
zelf vorm te geven aan je eigen omgeving, de ruimte waarin je leeft en
woont. Maar, zo voegde hij eraan toe, een minder positieve kant van kraken
is de neiging om een eiland te vormen. Er zijn mensen die dat eiland
willen en zich daarom terugtrekken uit de maatschappij in een kraakpand.

Ergens in de afgelopen jaren heeft één zo n zonderling op een eiland haat
tegen Sévèke opgevat. Maar waarom? Anonieme bronnen bij justitie en
politie , die vorige week door diverse kranten zijn aangehaald, zeggen dat
de moordenaar zijn motief heeft neergeschreven in een dagboek. Hij zou uit
zijn op wraak, omdat Sévèke hem ervan had beschuldigd een infiltrant te
zijn. Ook zou hij verantwoordelijk zijn voor de aanslag op basf in Arnhem
op 16 april 1996. De explosie blies de entree van het Nederlandse
hoofdkantoor van het chemiebedrijf eruit en beschadigde een flink deel van
de voorgevel. Eén plus één is twee. Is Sévèke, de man van de onthullingen
over infiltranten die hun boekje te buiten gingen en linkse groepen
opstookten geweld te gebruiken, zelf het slachtoffer geworden van een
losgeslagen agent-provocateur?

Familie en vrienden van Sévèke, met één mond sprekend via een persgroep,
denken van niet. Het was niet de werkwijze van Louis om zomaar mensen te
beschuldigen infiltrant te zijn , stellen zij in een persbericht. Zulke
zware aantijgingen, vond Louis, moesten onderbouwd worden met feiten
voordat erover gesproken kon worden. Voor zover wij weten heeft dit met
betrekking tot de verdachte nooit gespeeld.

Ook het hierboven geschetste beeld van een teruggetrokken jongen strookt
niet met het idee van een infiltrant. Die moet immers contacten leggen,
biertjes drinken met activisten in de kroeg en zich aansluiten bij
politieke groepen.

Maar ook als dit dolle scenario terzijde wordt geschoven, werpt de
bekentenis van Marcel T. nieuw licht op de bomaanslag in 1996. Of beter
gezegd bomaanslagen. In de maanden voorafgaand aan de ontploffing bij basf
vonden immers soortgelijke incidenten plaats. Op 17 oktober 1995 mislukte
een aanslag op het Arnhemse filiaal van de Franse bank Crédit Lyonnais.
Begin januari was er wel een flinke ontploffing, dit keer bij de Banque
Paribas. Het gebruikte materiaal en het tijdstip van de ontploffing waren
in alle gevallen hetzelfde. De spullen zaten in een bij de Nijmeegse Xenos
gekochte voorraadbus, het kookwekkertje was van de Hema.

Alleen de motivering verschilde. De eerste twee aanslagen konden met enige
goede wil nog in verband worden gebracht met de Franse kernproeven in de
Stille Oceaan. De bom bij het Nederlandse hoofdkantoor van basf kwam
echter als een donderslag bij heldere hemel. Weliswaar was het
productiebedrijf van basf ooit in opspraak geraakt wegens illegale
lozingen in de Rijn, maar dat was jaren daarvoor en op een andere locatie.

Veel mist dus. In de Volkskrant van 30 april 1996 zei Louis Sévèke geen
idee te hebben uit welke hoek de acties kwamen. Je kunt er wel over
speculeren, maar er is niets van te zeggen. Als er nou eens een verhaal of
een verklaring bij kwam... Die verklaring werd niet lang daarna openbaar
gemaakt door actieblad Ravage. Arnhem. De vervuiler betaalt. Ook oude
rekeningen , luidde de summiere tekst. Was getekend: het Earth Liberation
Front (elf, zie kader).

Onder de uit Groot-Brittannië overgewaaide verzamelnaam elf hadden eerder
acties plaatsgevonden, vertelt Eric Krebbers, toentertijd al betrokken bij
het linkse informatiecentrum De Invalshoek in Leiden en schrijver van een
brochure over het elf. Maar dat was kleiner, bijvoorbeeld autobanden
lekprikken of machines slopen. Toen was daar out of the blue ineens die
bomaanslag in Arnhem. Met een bijbehorende verklaring waar niemand iets
van snapte en die inhoudelijk ook nergens op sloeg.

Een tweede verklaring die Ravage op 13 mei ontving, veranderde daar niet
veel aan. basf heeft jarenlang stelselmatig het milieu verziekt en er
flink aan verdiend. Op 16 april hebben we ze een deel van de rekening
gepresenteerd. Voor ons staat basf symbool voor al die multinationals en
regeringen die denken mens en natuur te kunnen opofferen voor hun eigen
economische belangen. De boodschap voor hen is dus duidelijk: we pakken
jullie terug, waar en wanneer we willen. Ook de mislukte aanslag op 17
oktober 2005 werd nu opgeëist. Als de Franse regering denkt kernproeven te
moeten houden en daarbij het milieu en de gezondheid van de plaatselijke
bevolking achteloos op het spel zet, dan houden wij ónze kernproeven!

Ook voor sommige andere onder elf-vlag strijdende activisten was die
motivering wat mager. De keuze van sommige van onze kameraden om de
extreem vervuilende multinational basf aan te pakken, komt op ons nogal
willekeurig over , stelde elf Utrecht later in een uiteenzetting van zijn
ideeën, strategie en doelen. Wij pleiten ervoor zoveel mogelijk aan te
sluiten bij al levende thema s, want wij zijn vooralsnog niet zo
invloedrijk dat we zelf de actieagenda kunnen bepalen. Een ander
kritiekpunt onder activisten was het tijdstip van de aanslagen: elf uur s
avonds. Omdat een uitgangspunt van het elf luidt dat slachtoffers koste
wat het kost vermeden moeten worden, zou het logischer zijn geweest midden
in de nacht toe te slaan.

De gevolgen van deze onvoorziene radicalisering waren niet mis. De politie
viel binnen bij Ravage en nam computers, postzakken vol informatie én het
abonneebestand in beslag. Het tot 25 rechercheurs uitgebreide Bastionteam
van de Arnhemse politie ondervroeg tal van activisten. De politie vraagt
de benaderde mensen naar hun mening over de Paribas-aanslag en of zij een
vermoeden hebben van degenen die achter de actie zitten , schreef obiv,
het Onderzoeksbureau Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten van Sévèke en
zijn vriend Frank Schoenmaeckers, in juni 1996.

In hetzelfde stuk wordt een vergelijking getrokken met de strategie van
justitie bij een eerder onderzoek naar de Revolutionaire antiracistische
actie (Rara), bekend van de brandstichtingen bij de Makro, verdacht van de
aanslag op de woning van staatssecretaris Aad Kosto van Vreemdelingenzaken
en betrokken bij andere acties rond het vluchtelingenbeleid. Toen werden
tal van medewerkers van vluchtelingenorganisaties benaderd. Naast het
verzamelen van informatie over een groot aantal mensen en groepen, leken
die benaderingen ook het verzamelen van distantiëringen van de Rara-acties
in te houden. Op die manier gebruikte justitie de radicale acties om de
geweldbereidheid van de activistenscene in kaart te brengen, zo was het
idee. Daarmee ging het Bastionteam ook na zijn formele ontbinding nog een
tijdje door. Althans, dat meldde obiv begin 1997 in Ravage. Het obiv
adviseert de mensen die benaderd worden door de rechercheurs, niet op hun
verzoek tot een gesprek in te gaan. Volgens het obiv zijn tot op heden te
veel mensen ingegaan op de vrijwillige verhoormethoden van de politie.
Laat je niet gebruiken.

Het is lastig om de persoon van Marcel T. en zijn latere daden in deze
geschiedenis in te passen. Het beeld van de zonderling met een fascinatie
voor geweld lijkt aannemelijker dan dat van de agent-provocateur. Beide
doen flink af aan het politieke karakter van de aanslagen. Maar het biedt
nog geen verklaring voor het gapende gat tussen de gebeurtenissen in
Arnhem halverwege de jaren negentig en de moord op Sévèke tien jaar later.
Hoe veranderde een revolutionaire bommenlegger in een moordenaar? Volgens
opnieuw niet nader genoemde bronnen bij de politie zou de verdachte een
paranoïde indruk maken en lijden aan achtervolgingswaanzin, schrijft het
AD. Geen vreemde symptomen voor iemand die tal van aanslagen en overvallen
pleegde en daar met niemand over kan praten. En ja, eenmaal gevangen in zo
n spiraal, kan een mens zich de gekste dingen inbeelden.

Maar dat blijft speculatie. Veel mensen rond Sévèke willen daar dan ook
niet aan meedoen. Wij weten niet wie, en dus ook niet of de verdachte,
betrokken was bij de aanslag op de vestiging van basf in Arnhem in april
1996. Voor zover wij weten heeft ook Louis hier geen kennis van gehad ,
aldus familie en vrienden in een persbericht.

Rick van Amersfoort van Bureau Jansen & Janssen, dat politie en
inlichtingendiensten kritisch volgt, vindt het hele verhaal van het
dagboek vooralsnog curieus. Zoveel bekentenissen, die zomaar ineens
uitlekken. Ik vind het allemaal vrij onbegrijpelijk. Het gaat nog altijd
om een verdachte. Laten we eerst maar eens de rechtszaak afwachten en dan
de feiten beoordelen.

Links:

Bekijk de persconferentie over de aanhouding van Marcel T. op TV Gelderland

De verklaring van het ELF Utrecht over haar motieven, strategie en de
kritiek op het ELF

Lees het artikel Tatort Nijmegen over leven en werk van Louis Sévèke

..............................................................................................................................................

Earth Liberation Front

Niet lang na de oprichting in Engeland begin jaren negentig deed het Earth
Liberation Front (elf) zijn intrede in Nederland. Tijdens internationale
actieweken staken activisten in onder meer Amsterdam en Leiden banden lek
en saboteerden ze diverse infrastructurele projecten. Daarbij ging het
altijd om los van elkaar opererende groepen, die in principe geen enkele
band met elkaar hadden.

Het elf is dan ook geen organisatie met leiders en leden. Het betreft
enkel een verzamelnaam waaronder radicale milieuactivisten directe acties
uitvoeren. Wel zijn er enkele algemene richtlijnen, bijvoorbeeld dat alles
moet worden gedaan om slachtoffers te vermijden. Uitgangspunt is
milieuvervuilers door middel van sabotageacties economische schade toe te
brengen en daarmee de rekening te presenteren voor hun gedrag.

Tot de jaren negentig richtte de Nederlandse actiebeweging zich altijd
sterk op Duitsland en de daar dominerende ideeën over anti-imperialisme en
autonomie. Met groepen als het elf, Earth First en het Animal Liberation
Front kwamen daarvoor minder inhoudelijke do it yourself-strategieën uit
de Angelsaksische landen in de plaats. Ook de onderwerpen veranderden.
Waar bijvoorbeeld het socialisme en antikapitalistische actiegroepen zich
na de val van de Muur in 1989 in een crisis bevonden, bleven bewegingen
rond milieu en dierenrechten relatief sterk.

Het ELF zelf kwam voort uit het reeds genoemde Earth First. Dat is ook een
netwerk maar dan gericht op publieke acties, zoals massale blokkades van
nieuw aan te leggen wegen. De Nederlandse tak, Groenfront, haalde eind
jaren negentig veelvuldig de publiciteit met acties tegen de aanleg van de
Betuwelijn. Die succesvolle campagne zorgde ook voor een bescheiden
opleving van het Nijmeegse actiewereldje.

KOEN HAEGENS

www.groene.nl

de Groene Amsterdammer 04-04-2007

--------------------------------------------------------------
 http://www.krakenpost.nl/kraken-post-2006.tar.bz2 (1.9MB)
 Afmelden, e-mail: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
 Opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
 Online Archief: http://www.krakenpost.nl/archief
 [05 Apr 13:00u]: 261 abonnees + 413 niet-abonnees
--------------------------------------------------------------
 
ontvangsttijd Thu Apr 05 11:20:20 2007