[kraken] Muziek in pand papierfabriek

Auteur: <ouwesiem@squat.net>
Datum: 17 dec 2007 20:19 uur

Muziek in pand papierfabriek;

Krakers hielden karakteristieke directeurswoning Van Gelder Zonen overeind

Wormer - Industriële geschiedenis en muzikale historie: totaal
verschillend en toch beide vertegenwoordigd in de karakteristieke Witte
Villa in Wormer. Honderd jaar oud, waarvan bijna de eerste driekwart
verbonden met de papierfabriek Van Gelder Zonen en sindsdien landelijk
bolwerk van punk, experimentele jazz en wereldmuziek.

In 1907 wordt door De Vereenigde Koninklijke Papierfabriek der firma Van
Gelder Zonen een aantal bouwplannen gerealiseerd, waaronder een in
Noord-Holland unieke directeurswoning. De architect is Andries van Driesum
(1868-1925), vooral bekend door de indrukwekkende villa's die hij in
Apeldoorn bouwde. De eerste bewoners van de Witte Villa zijn de
zestigjarige Petrus Keet. In 1910 komt zoon Cornelis Petrus Keet,
inmiddels fabrieksdirecteur, in de Villa als hoofdbewoner. CP, of Keesie,
zoals hij in de volksmond heette, en zijn vrouw zijn erg rooms-katholiek,
rijk en deftig. In de voorkamer staat de eettafel altijd gedekt, met veel
tafelzilver, om indruk te maken. Er komen bedelaars aan de poort en als
vrouwen in verwachting raken, krijgen ze van Keet als 'beloning' wat geld
toegestopt. In de oorlog heeft de fabriek het zwaar. Op 27 oktober 1944
wordt de papierfabriek door de Duitsers in beslag genomen. Er zijn
sabotage-acties, machineonderdelen worden door het verzet in de
nachtelijke uren verwijderd uit de fabriek of de boten en bijvoorbeeld in
het zwembad gedumpt.

Paard en wagen

Na de oorlog wordt ingenieur H. Buter de nieuwe bewoner van de Villa. In
mei 1945 komt hij per paard en wagen, bij gebrek aan brandstof, met zijn
inboedel van Wormerveer naar Wormer. In september 1945 wordt er alweer
papier gemaakt. Buter is oud-marineman en trekt er hard aan. Hij is
streng, maar ook modern, humoristisch en sociaal bewogen vergeleken met de
streng katholieke en toch wat feodale manieren van de familie Keet. In
juni 1964 gaat Buter met pensioen, hij is dan 67 jaar. Daarna wordt De
Witte Villa vreemd genoeg kantoor. Het huis lijdt vreselijk onder de
verbouwing. Alle deur- en raamlijsten gaan eruit, de klassieke plafonds
worden vernield en gipsplaat komt overal overheen, evenals triplex over de
originele deuren. De trap wordt 'strak' gemaakt en de prachtige
schoorstenen worden van het dak gehaald. Bovendien komt in elke kamer
linoleum met asbestvilt.

Ondertussen gaat het slecht met de fabriek. De machines zijn verouderd,
investeringen blijven uit. Wel wordt in 1969 begonnen met de productie van
asbestvilt. Een heilloze weg. Februari 1980 komt de mededeling dat het
over en sluiten is. De fabriek gaat dicht en de villa komt leeg te staan.

Tót de avond van 14 augustus 1981, als wij een grote betonschaar in de
ketting van het hek zetten. We hebben de sleutel van de voordeur en met
zaklantaarns zoeken we ons een weg door de kamers. We hebben zelf
matrassen, beddengoed, stoelen, tafels, kaarsen en eten mee en brengen de
nacht door, met een gevoel van hevige opwinding. De volgende ochtend maken
we schoon en werken we in de tuin, waar we grote brokken asbest weghalen.
We delen pamfletten uit om uit te leggen wie we zijn en wat we willen. Er
komt een fotograaf van de krant en andere nieuwsgierigen. Een paar agenten
lopen naar binnen en stellen allerlei vragen. We noemen ons Togideb, wat
staat voor 'tot ons genoegen is dit eindelijk bewoond'. 'Wij' zijn Ferry
Heyne, Ronald Roes, Coby Laan, Peter Meijer en Terrie Hessels. Allemaal
net van het St. Michaël College, allemaal in de muziek.

Wormer is een broeinest van bands met illustere namen als Svätsox, The Ex,
Zwembaden, Asbest, De Groeten. Het is ook een tijd van actievoeren tegen
leegstand, strijden voor goedkope jongerenhuisvesting en zelfwerkzaamheid.
In de Witte Villa komt alles samen. Met vijf kamers en een grote
gemeenschappelijke woonruimte is het perfect voor een woongroep. En als
centrum voor de bloeiende muzikale activiteiten. Er worden platen gemaakt,
tournees

in Nederland, België en Zwitserland gedaan. Vier Wormer bands worden
uitgenodigd om te komen spelen op een grote internationale anti-fascisme
manifestatie in Bologna.

Na een paar maanden hebben we eindelijk stromend water. Het riool blijft
nog jaren moeilijk. Alles zit nog aangesloten op de oude systemen van de
fabriek. De winter komen we door met een allesbrander in de grote
woonkamer. Een jaar lang hebben we geen elektriciteit. Ferry Verdam,
opzichter van gemeentewerken, verschijnt op een avond met bivakmuts in de
woonkamer en zegt geheimzinnig dat hij de stroom via de grote schakelkast
in de fabriek zal inschakelen. Hij kan het niet langer aanzien. Een half
uur later branden de lampen.

Slopen

De gemeente is van plan de huizen aan de Zaandammerstraat te slopen. Niet
alleen de Villa, ook de kleinere Villa van de familie Melchert, de twee
arbeiderswoningen, het huis aan de Bartelsluis en de twee witte huisjes
bij de fabrieksingang. Op 16 september 1981 krijgen we een brief dat we
onmiddellijk het pand moeten verlaten. Op 13 december 1982 krijgen we een
brief dat de Villa 'geen woonfunctie' meer heeft en dat we per 1 mei 1983
eruit moeten zijn. We besluiten actie te voeren tot behoud van de Villa en
de andere huizen. We laten posters drukken, pamfletten, stickers ('Slopen,
bezopen!'), een thema-avond met dia's in Ons Huis en een optreden op het
dorpsplein.

Op dat moment is het ook onduidelijk wat er met de huizen moet gebeuren.
Er is nog geen bestemmingsplan. De gemeente besluit ons uiteindelijk
officieel te gedogen. We hebben veel aanloop en steun, onder meer van
ex-werknemers van Van Gelder.

We schrijven brieven naar de provincie en bieden de gemeente in december
1983 een boek aan met alle bezwaarschriften, krantenartikelen en
adhesiebetuigingen. Er komt een groot Villa-festival in de mavo (14
januari 1984). De jaarlijkse Villa-tuinfeesten worden een begrip. Ook
staat het huis altijd open voor bezoekers. We hebben kinderen van de
Engelse mijnstakers over de vloer en er logeren tientallen bands, van
Sonic Youth uit New York tot Konono uit de Congo. Gastvrijheid en cultuur
zijn altijd de drijfveren geweest. In februari 1984 besluit de gemeente
tot het zogeheten Zuid-West-plan. In september gaat de gemeenteraad
akkoord. Daar hoort bij het plan voor een ontsluitingsweg langs de
zuidkant, op papier dwars door de huizen aan de Zaandammerstraat. Dat ziet
er niet goed uit.

Maar weggaan zou onmiddellijke afbraak tot gevolg hebben. Dat kan niet.
Het is het begin van een grimmige en onoverzichtelijke periode. Het CDA en
VVD zijn steeds voor de sloop van de huizen aan de Zaandammerstraat, de
PvdA, PSP/PPR en de CPN doen hun best de panden te sparen,
Gemeentebelangen en D66 zwalken daartussen in.

De basis van de sloopplannen van de gemeente wordt onderuitgehaald door
een besluit van de provincie (25 september 1984) om de ontsluitingsweg van
Wormer langs de Noordkant uit te voeren. Tot ontsteltenis van velen
besluit de gemeente echter de sloopplannen door te zetten. Het lijkt meer
een prestigestrijd te worden. Op 13 oktober wordt de kleine villa van
Melchert platgegooid. Veel mensen zijn erg boos. Dan wordt twee maanden
later nummer 92 gekraakt en bezet. Een dag daarna is er een
ontruimingspoging, die wordt afgeblazen als het verzet te groot blijkt.
Het zijn ook zomaar mensen uit het dorp, oud-werknemers van de fabriek en
politici als Arie van Soolingen, Henk Onderwater en Siem Bakker die komen
posten en oppassen.

Op 20 september 1985 zetten vier groepen ME-ers in volle uitrusting, met
knuppels, schilden en honden de Zaandammerstraat af en zetten de drie
bewoners uit het huis. Een uur later ligt het huis tegen de vlakte. Het
dorp spreekt er schande van, in de politiek is oproer, en de
hoofdcommissaris noemt het later het dieptepunt in zijn carrière. Uit
protest bezetten wij het gemeentehuis.

Carree

De Witte Villa staat nog overeind, de gemeente beseft dat slopen geen
optie meer is. We laten in 1985 een haalbaarheidsonderzoek doen door
architect Paul Carree. Om te onderzoeken of het huis aan te passen is aan
de wettelijke vereisten voor een woongroep. Slopen is nu definitief van de
baan. We laten nog een bouwkundig onderzoek doen en op 31 oktober 1990
tekenen we een huurcontract. De gemeente doet het achterstallig onderhoud,
wij de rest.

We heten nu Woongroep Villa Zuid en zijn nog steeds volop bezig in de
muziek. The Ex wint de BV popprijs in 1991, maakt tientallen cd's en toert
over de hele wereld. De woongroep is stabiel, al komen en gaan er
natuurlijk bewoners. Na twintig jaar woongroep komt er langzamerhand ook
meer behoefte aan privacy, werkruimte, kinderen. In 1998 besluiten Emma en
ik te proberen het pand te kopen. Na een taxatie is dat in juli 1999
zover. En op 23 december 2000 wordt voor het eerst in de geschiedenis van
de Villa een kind geboren in het pand: Lena Abeba Hessels.

Noordhollands Dagblad 10-12-2007

--------------------------------------------------------------
 Afmelden, e-mail: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
 Opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
 Online Archief: http://www.krakenpost.nl/archief
 [17 Dec 20:00u]: 264 abonnees + 430 niet-abonnees
--------------------------------------------------------------
 
ontvangsttijd Mon Dec 17 19:19:47 2007