[kraken] Een noodzakelijk kwaad, Reportage Kraken in Amsterdam

Auteur: Anders Wonen <anderswonen@zonnet.nl>
Datum: 11 nov 2007 14:33 uur

 Een noodzakelijk kwaad
      Reportage Kraken in Amsterdam

      In de Tweede Kamer is mogelijk een meerderheid te vinden voor een verbod op het kraken van woningen. En zeker na de gewelddadige ontruimingen in Amsterdam. Toch bestaat de 'oude' kraker ook nog steeds. Hij noemt zich flexwoner. Door Willem Beusekamp Om 7 uur 's ochtends liggen de jongelui nog op een oor. Voor het op dat tijdstip aan 'beste buurtbewoners/kame- raden' beloofde 'verzetsontbijtje' is het de actievoerders nog te vroeg. Het is herfst; buiten donker, nat en koud.

      Pas tegen half 9 komt er beweging in 'Biko19', het kraakpand aan het Steve Bikoplein in de Amsterdamse Transvaalbuurt. Het pand dreigt die dag, afgelopen dinsdag, te worden ontruimd. Van de wijkagent hadden de krakers de voorgaande avond, dus ruimschoots na de huis-aan-huis bezorgde uitnodiging, vernomen dat het zo'n vaart niet zou lopen.

      De spanning hangt niettemin in de lucht, na de geruchtmakende ontruimingen van eind oktober, waarbij het Damrak, de loper van Centraal Station naar De Dam, twee dagen lang moest worden afgesloten wegens taai verzet van krakerszijde.

      Langdurig gerommel achter de voordeur. Iemand heeft hoorbaar moeite de zaak te ontgrendelen. Enkele minuten later vergt het kraakster Julia (25) opnieuw de nodige inspanning om de bouwstempel, een lange, verstelbare ijzeren paal, weer op z'n plaats terug te krijgen tussen deur en trap.

      Boven, tweehoog, is het helemaal jaren zeventig. Drie studenten uit de provincie hebben zich er na enig geweld met de koevoet gehuisvest, omdat een normaal onderkomen voor beginners inde hoofdstad bijna onvindbaar dan wel onbetaalbaar is. Ze zitten gezellig voor de kachel, op een driezitsbank uit oma's tijd en leggen hun woonsituatie uit. Kraker Nico (23) zet een bord met pannenkoeken op tafel. Irene (26) uit Drente schenkt koffie.

      Aan de voorgevel hebben ze een bordje bevestigd, waarin wordt uitgelegd waarom de drie etages zijn gekraakt. Het pand veranderde telkens van eigenaar en niemand die zich bekommerde om het dringend noodzakelijke onderhoud.

      De appartementen bleven onbewoond, onbelemmerde speculatie, mogelijk witwassen, was het oogmerk van de handelaren.

      'Biko19' kreeg van de krakers zelfs een uitputtend gedocumenteerde website.

      In de loop van de ochtend melden zich meer belangstellenden voor het verzetsontbijt. Geen enkele buurtbewoner, maar krakers van heinde en ver, van wie een enkeling nog in de veronderstelling verkeert dat er een ontruiming op komst is, dus een confrontatie met de Mobiele Eenheid. Plotseling staat het huis helemaal vol en is iedereen klaarwakker. Van bivakmutsen geen spoor.

      Kraken, zoals het hoort.

      Een van de aanwezigen, 'kraker Jan', is de ideoloog, 'arbeid en actie'.

      Geduldig legt hij uit dat ook anno 2007 de kraakbeweging nog steeds noodzakelijk is. Ogenschijnlijk is de leegstand minder schrijnend dan pakweg twintig jaar geleden, maar dat beeld is volgens hem vertekend door de duizenden antikraakwachters, veelal jonge woningzoekenden, die via commerciële bemiddelingsbureaus tijdelijk een leegstaande woning bewonen. Hele gezinnen hebben op die manier een onzeker onderdak gevonden.

      Waakhond

      Hij noemt het flexwonen. 'Dat is in Nederland een nieuwe vorm van wonen. Je hebt nog steeds niets voor jezelf. Nog steeds geen huis'.

      Afgezien van de functie als waakhond tegen het aanhoudende gegoochel met vastgoed - het SPOK, het Speculatie Onderzoek Kollektief van de krakers brengt nauwkeurig in kaart hoe stelselmatig talrijke huizen binnen enkele dagen op onnavolgbare wijze en tegen snel oplopende prijzen verwisselen van eigenaar - vormen krakers volgens Jan onmiskenbaar de stok achter de deur tegen leegstand in tijden van woningnood.

      Jan ten Hoopen, Kamerlid van het CDA, ziet dat anders. Hij is de man die, zoals het lijkt, een Kamermeerderheid mobiliseert voor een algeheel kraakverbod. Drie jaar geleden deed hij het ook al, zonder enig gevolg.

      Ten Hoopen: 'U hebt uw auto drie maanden ongebruikt voor de deur staan. Ineens ziet u iemand anders met uw auto door de straat rijden. Dat vindt u beslist raar. Met huizen is het net zo. Na twaalf maanden neemt iemand je leegstaande huis af. Als je vervolgens binnenkomt in je eigen huis, word je vervolgd wegens huisvredebreuk.

      Je huis blijkt niet langer verzekerd.

      Dat is raar. Je blijft van iemands spullen af. Het eigendomsrecht is een van de grondrechten van de democratische rechtsstaat.

      Kraken is uit de tijd.'

      Nadrukkelijk, zegt Ten Hoopen, zal een kraakverbod gepaard moeten gaan met wettelijke maatregelen, die het gemeenten mogelijk maken zelf op te treden tegen leegstand en verloedering. Bijvoorbeeld door na twaalf maanden leegstand het gebruikersrecht van de eigenaar te vorderen en de leegstaande ruimte tijdelijk toe te wijzen aan woningzoekenden. Dat kan nu ook al, maar het moet nog rigoureuzer en fijnmaziger.

      'Hopeloos', reageert een dag later een anonieme medewerker van SPOK. Met verwijzing naar de naam van het CDA-Kamerlid stelt deze kraker/speculatieresearcher dat het stadsbestuur in Nederland al voldoende vorderingsinstrumenten heeft voor het bestrijden van leegstand. 'Er wordt tegenwoordig wat meer gehandhaafd, maar in de praktijk blijkt dat kraken noodzakelijk blijft.'

      En daarom houden de krakers in Amsterdam onverminderd vast aan het wekelijkse spreekuur, een in verschillende stadsdelen plaatsvindende informatiebijeenkomst, waar woningzoekenden de weg wordt gewezen naar een langer dan twaalf maanden leegstaande woning, de minimale termijn die geldt om straffeloos te kunnen kraken. Een advocatenlijst voor gratis juridische bijstand behoort tot de standaarduitrusting.

      Nationaliteiten spelen geen rol.

      Kraker Jan: 'Tien jaar geleden waren hier veel Zwitsers. Nu zijn het Polen en andere mensen uit Oost- Europa. Grenzen kennen wij niet.

      Zoals bekend zijn grenzen een uitvinding van het kapitalisme. Overigens wordt in alle landen gekraakt, ook in landen waar het streng is verboden. Kraken moet, zolang het eigendom van grond en woningen ongelijk is verdeeld en veel mensen er helemaal geen toegang toe hebben.'

      Het klinkt vertrouwd.

      Weer een dag later, het is inmiddels donderdag, hebben zo'n veertig krakers zich verzameld in het stadhuis. Hier blijkt dat de tijden definitief zijn veranderd.

      'Kraker Jan' heet ineens 'de heer J. Cafard', en samen met 'de heren E. de Zwart, Mastenbroek en D. Cohen' is hij door de raadsgriffie ingeschreven als inspreker in het 'vragenhalfuur publiek' bij de raadscommissie Algemene Zaken.

      De bedoeling is dat ze burgemeester Job Cohen en de aanwezige politietop ter verantwoording roepen over kwalijke ontruimingspraktijken.

      De krakers worden beschuldigd van poging tot doodslag.

      Kamerlid Ten Hoopen spreekt zelfs van poging tot moord.

      Al enkele dagen verspreiden de krakers foto's waaruit moet blijken dat zij niet, zoals de politie beweert, recent ontruimde panden hadden verbouwd tot een dodelijke val voor de mobiele eenheid.

      Hoofdcommissaris Bernard Welten en zijn adjudanten zitten er ontspannen bij in de raadszaal, wetende waarmee zij de krakers en raadsleden zo direct, na de inspraakronde van de krakers, zullen confronteren.

      Cafard, De Zwart, Mastenbroek en D. Cohen krijgen ruimschoots de gelegenheid hun gal te spuwen over weerzinwekkend machtsmisbruik van de politie en de ongebreidelde, door de overheid getolereerde speculatie op de vastgoedmarkt ten koste van woningzoekenden.

      Een buitenlandse kraker zou ook nog eens geheel ten onrechte in vreemdelingendetentie zijn geplaatst.

      Dan krijgt politiecommissaris Schönfeld het woord. Op de muur van de raadszaal presenteert hij een diashow die bedoeld is de krakers in te peperen dat het met de tolerantie voorgoed voorbij is.

      Alsof er nooit een Vondelstraat is geweest, een Lucky Luik of een Grote Keizer - ontruimingen die des - tijds leidden tot rellerige taferelen in de Amsterdamse binnenstad - schildert Schönfeld de volgens hem geraffineerde en arglistige manier waarop de krakers in maart dit jaar een pand aan de Bilderdijkstraat hadden voorzien van jerrycans vol met benzine en alkyl- ethoxilaten. Dat explosief mengsel had 'volgens het Nederlands Forensisch Instituut' gemakkelijk tot rampen had kunnen leiden,indien de slijptol van de politie te veel had gevonkt.

      Verder was in de Kerkstraat de dakconstructie op scherp gezet, waardoor de ontruimende politie op 30 oktober zo maar onder het puin bedolven had kunnen worden.

      Barricade

      De politieofficier heeft tevens de herkomst paraat van de arrestanten die op 30 oktober in een pand werden aangetroffen achter een barricade van aan elkaar gelaste beddenspiralen, verwarmingselementen en opeen gestapelde autobanden met 'doppen van colaflessen die het ons moeilijk moeten maken om er doorheen te zagen': drie Nederlanders, een Engelsman, een Duitser, een Fransman, een Canadees, een Ier, twee Denen en een onbekende vreemdeling.

      Kraken goes global wil Schönfeld maar zeggen.

      De Amsterdamse politici zijn zonder uitzondering ontzet. 'Ver - bijsterende beelden', zegt Frank de Wolf namens de grootste partij van de hoofdstad, de PvdA. De coalitiepartners van GroenLinks - ook zij lijken de rupsvoertuigen van het leger en de brandende trams bij de ontruimingen van vroeger vergeten - zeggen dat het zo niet langer kan. De SP is eveneens onthutst, om over de VVD ('dit is crimineel') en het CDA maar te zwijgen.

      De Amsterdamse roerganger van GroenLinks, Maarten van Poelgeest, ooit studentenleider, thans wethouder grondzaken, adviseerde de krakers eerder dit jaar op tv lege kantoorpanden te kraken.

      Thans zegt zijn fractievoorzitter Judith Sargentini: 'De kraakbeweging moet haar zelfreinigend vermogen tonen. Ik schrik van die beelden. En panden moeten jullie niet aan gort helpen, zelfs niet als ze van een speculant zijn.'

      Job Cohen, de burgemeester, is in alle staten. 'Vierkant' staat hij achter de politie, die volgens hem 'schandelijk' door de krakers wordt beschuldigd.

      Het verwachte rumoer op de in overwegend zwart gestoken publieke tribune blijft uit. Insprekers De Zwart, Cafard, Mastenbroek en D. Cohen krijgen de gelegenheid om de beschuldigingen van de politiecommissaris te pareren.

      De Zwart spreekt over 'absolute fotoshops' en 'misleidende politiefoto's'.

      In de Kerkstraat was er helemaal geen sprake van een boobytrap.

      De bedoeling was juist om de agenten door middel van een bewegingsmelder, een klosje garen, een brandblusser en een transformator voor speelgoedtreinen op enkele ludieke stofwolken te trakteren.

      Bovendien, aldus een begeleidende schriftelijke verklaring van de krakers: 'In een boobytrap kun je niet wonen.'

      Kraker De Zwart moet bekennen dat hij er niet bij was. De kameraden die hem de krakersversie vertelden zijn niettemin 'honderd procent betrouwbaar'.

      Kraker Cafard meent dat de jerrycans in de Bilderdijkstraat in maart net zo goed geplaatst kunnen zijn door bouwvakkers die in dienst zijn van de eigenaar, 'een vastgoedspeculant en houder van een coffeeshop, bij wie de politie een inval deed wegens wapenbezit'. Ook hij was er overigens niet bij.

      Alleen de krakers Mastenbroek en D. Cohen erkennen schoorvoetend, en niet dan nadat burgemeester Cohen hen streng ondervraagt, dat zij zelf nooit zo tekeer zouden gaan als de politiebeelden doen vermoeden. 'Dank u, neef', zegt burgemeester Cohen tegen zijn naamgenoot.

      Kraker Mastenbroek verzekert het advies van de gemeenteraad 'mee te nemen'. Ook hij wordt bedankt.

      De overige krakers horen tot hun schrik dat de burgemeester graag een advies van de VVD overneemt: 'Wat mij betreft, wordt de schade aan de panden verhaald op de krakers.'

      Er is donderdag nog een andere inspreker: John Gregory, een Engelsman die in de jaren negentig met zijn Thaise echtgenote een monumentaal pandje kocht in de Korte Leidsedwarsstraat, nabij het Leidseplein. Een deel van zijn huis, waarmee hij te lang wachtte met opknappen, is afgelopen zomer, na een consult op het kraakspreekuur, in bezit genomen door een zwangere vrouw uit Polen en haar Poolse vriend.

      Beiden zijn weer verdwenen.

      Inmiddels fungeert het gekraakte deel van Gregory's pand als goedkoop hotel voor een wisselend gezelschap uit Oost-Europa, vooral Polen en Slovenen. Buurtgenoten zijn solidair met de familie Gregory en trekken aan de bel bij de Poolse ambassade.

      Gregory maakt een gebroken indruk.

      In Den Haag heeft Jan ten Hoopen de kraak van Gregory's huis ('meer dan schandalig') in stelling gebracht als nieuw argument voor een wettelijk kraakverbod.

      De Amsterdamse VVD blijft aandringen om de Polen er nog deze week uit te gooien.

      Inspreker Cafard, 'kraker Jan', voelt de bui hangen, evenals Emma Zwart, de advocaat van de Poolse krakers, die zich onbereikbaar houdt voor een toelichting op deze lastig te volgen kraakactie van haar cliënten. Cafard, donderdag tegen de gemeenteraad: 'Wij werken aan een oplossing.'

      Even later, buiten het stadhuis, hebben de krakers weer moed gevat.

      Ze spreken als vanouds anoniem en voorzien een gouden toekomst.

      Een van hen: 'Het klimaat is voor ons nu wat guur. Maar let op als over een paar jaar al die yuppen hun veel te dure hypotheek op die veel te duur gekochte appartementen niet meer kunnen betalen.

      Staan ze allemaal op straat en zoeken een woning. Verboden of niet, dat wordt kraken!'

      'In alle landen wordt gekraakt, ook in landen waar het streng is verboden'

      De ontruiming van een pand aan het Damrak in Amsterdam, twee weken geleden.

      Volkskrant, 10 november 2007, door Willem Beusekamp

     

 
ontvangsttijd Tue Nov 13 16:57:40 2007