[kraken] Destructie in al haar vurige pracht

Auteur: <ouwesiem@squat.net>
Datum: 21 sep 2007 19:21 uur

Destructie in al haar vurige pracht;

Festival voor kunst, technologie en theater

Ine Poppe

SAMENVATTING: Tien jaar bestaat Robodock, het uit de kraakbeweging
voortgekomen festival voor technologie, kunst en theater. Berichten van de
rafelrand.

VOLLEDIGE TEKST:

Amsterdam - Bij de kassa staat een man die apparaten voor tandartsen
ontwikkelt. Hij zegt lachend tegen een groep kunstacademiestudenten: "Ik
ben roboticus voor de dentale industrie en heb een uitstap georganiseerd
voor tien zakenrelaties. Ik laat ze zien wat een wat een tandheelkundig
ingenieur inspireert''.

Woensdag ging Robodock-10 van start op het NDSM-terrein in de Amsterdamse
haven, een met de jaren sterk gegroeid festival, dat het midden houdt
tussen kunst, technologie en theater. In 2006 jaar waren er ruim 12.000
bezoekers. Dit jaar wordt nog meer publiek verwacht.

Op het festivalterrein staat een brug die leidt naar de plek waar een
glanzende slang rond een ei krult. De schubben op de metalen rug branden,
blauwe vlammen slaan uit haar bek. Een groep dames uit San Francisco, de
Flaming Lotus Girls, schiep dit metershoge gevaarte. Een van hen bestuurt
op afstand de kop. Het publiek kan door op knoppen aan het slangenlijf te
drukken de vlammen aanjagen. Dit vrouwtje heet Serpent Mother en werd
eerder vertoond op Burning Man, een soortgelijk festival in de
Nevada-woestijn.

Robodock ademt bij oppervlakkige beschouwing de sfeer van de jaren
tachtig. Je hebt het gevoel in een krakers-themapark te zijn beland.
Overal staan draaimolens, zowel letterlijk - er is een draaiend object met
twaalf piano's waar het publiek op kan tingelen -- als figuurlijk: je kunt
heen en weer lopen tussen voorstellingen, installaties en wordt omringd
door performance-artiesten. De do-it-yourself mentaliteit van de jaren
tachtig is hier voelbaar. Je ziet van dichtbij de slijptol- en
lasapparaattechnologie en het recyclen dat hiermee gepaard gaat. Hier
wordt reversed geëngineerd. Buiten staat een racebaan waarin oude
vlakschuurmachines, blikken, wielen en motors van boormachines zijn
omgebouwd tot karretjes die tegen elkaar racen. Het publiek kan meedoen en
komen met omgebouwde koffiezetapparaten, als ze maar kunnen rijden.

Aan Robodock werken

rond de 1000 mensen en velen - de trouwste medewerkers volgens oprichter
Maik ter Veer - komen uit de kraakbeweging. Begin jaren tachtig werd
zonder een cent subsidie de legendarische Californische groep Survival
Research Labs (SRL) naar Amsterdam gehaald door het NL-Centrum. Op het
Java-eiland, waar nu een woonwalhalla voor de middenklasse is verrezen,
bevond zich destijds onontgonnen haventerrein waar een spectaculaire show
uit de grond werd gestampt. Grote groepen vrijwilligers sleutelden nachten
achter elkaar onder leiding van kunstenaar Mark Pauline. Robodock heeft
SRL dit jaar opnieuw naar Nederland gehaald. Pauline, een man die zijn
vingers van zijn rechterhand verloor aan zijn kunst maar dit opving door
zijn twee grote tenen aan zijn handpalm te laten zetten legt uit: ,,We
'organiseerden' materialen uit oude loodsen, een verlaten militaire basis
en andere industriële complexen. Dat verscheepten we in containers naar
Europa om daar onze machines opnieuw in elkaar te zetten". In
SRL-optredens slachten huizenhoge machines elkaar af met veel kabaal en
vuur. Kortom: destructie in al haar pracht, en dat sloot in de jaren
tachtig aan bij de sfeer van ontruiming van grote kraakpanden. Bij de
ontruiming van een groot pand aan de Conradstraat in Amsterdam
bijvoorbeeld maakten de bewoners er een spektakelstuk van, compleet met
entreekaartjes en een tribune. Het was de tijd van La Fura dels Baus uit
Barcelona, gevaarlijk theater waar gemotoriseerde bouwsels door het
publiek heen crosten, maar ook van de veel hippie-achtigere Dogtroep, die
grootse voorstellingen maakte op buitenlocaties. Die periode legde de
bodem voor Nederlandse machinekunstenaars zoals Erik Hobijn, met zijn niet
ongevaarlijke knal- en vuurpijpen die metershoge vlammen combineren in een
choreografie (Danteorgel, openingsact Robodock 2005). Dit jaar opende het
festival met het Large Hot Pipe Organ van de uit dezelfde tijd afkomstige
Bastiaan Maris, waarvoor Merlijn Twaalfhoven een compositie schreef.
Zaterdagnacht verzorgt SRL de slotshow met machines die auto's kunnen
fijnmalen en door raketmotoren voortgestuwde gevaarten.

Deze geschiedenis laat het

verschil zien tussen Robodock en andere kunst- en technologiefestivals,
zoals STRP in Eindhoven, of het populaire Ars Electronica in Linz die zich
meer richten op computerkunst en robotica en minder rauw zijn. Het onlangs
gehouden GOG-Bot festival in Enschede, dat eveneens zijn wortels in de
kraakbeweging heeft, is kleinschaliger en zit tussen Robodock en STRP in.
Kenmerkend is dat een groeiend internationaal publiek interesse toont in
machine- en robotkunst. In Shanghai is Ars Electronica de curator van een
groot festival in oktober: Shanghai eArts. Het lijkt of we de technocratie
die ons omringt op deze manier aan ons willen onderwerpen. Bij de vuilnis
ligt genoeg materiaal voor de jonge artiest.

Kinetische kunst met als

voorlopers de futuristen en Jean Tinguely inspireren nog steeds jonge
machinekunstenaars. DEAF (Dutch Electronic Art Festival) presenteert
geavanceerdere technologische kunst: videoschermen, games en mobiele
telefoons, het hele scala van hedendaagse technologie komt voorbij. Een
voorbeeld van dit genre is het werk van de Nederlander Marnix de Nijs.
Zijn werk Run, Motherfucker, Run bestaat uit een lopende band, waarop je
als bezoeker al rennend videobeelden aanstuurt.

Inmiddels heeft ook de biotechnologie zijn intrede gedaan in de
kunstwereld. De Australische kunstenaar Stelarc toonde twee jaar geleden
op Robodock een dansende machinale spin, die hij met zijn lichaam
aanstuurde. Onlangs liet hij chirurgisch een op basis van zijn eigen
weefsel gekweekt oor op zijn onderarm zetten. Het is de bedoeling dat het
oor in de toekomst in verbinding met het Internet staat. Stel je voor: met
een oor op je arm Internet-telefoneren of naar de radio luisteren.

Op Robodock geen bio-art,

maar wel veel theater en muziek. Indrukwekkend is de prachtige
voorstelling van La Machine, een Franse kunstenaarsgroep uit Nantes die
bekend werd met hun twaalf meter grote robotolifant. Op You-Tube staan
sprookjesachtige filmpjes waar de levensechte olifant door Antwerpen
loopt, begeleid door een huizenhoge meisjespop die met haar ogen knippert
en kinderen op haar arm laat schommelen. La Machine bespeelt op Robodock
een reeks muziekmachines: een pijporgel van flessen, een ronddraaiend rad
met gitaren, een mechanische drum-draaibank. Trompetten en trombones
hangen in een stellage en worden simultaan bespeeld. Glazen rinkelen,
stalen pijpen ratelen. De muziek klinkt echter alles behalve mechanisch.
François Delarozière stelde met componist Dominique Malan La Symphonie
Mecanique samen, refererend aan de gelijknamige film van Jean Mitry uit
1955. De mechanische geluidsproducenten spelen samen met een strijkje -
geen machines maar mensen- en de dirigent staat op een heftruck. Het
resultaat is een ontroerend mooi muziekstuk dat als je je ogen sluit ook
in het Concertgebouw had kunnen plaatsvinden. ,,Hier krijg ik nou een goed
humeur van", glimt een mooi meisje. Dan verschijnt er een met drankflessen
en blikjes uitgedoste scooter. Hij rijdt op restjes alcohol. Bier, wijn en
jenever dienen als brandstof. Voortgekomen uit de subcultuur waar
alternatieve energie hoog in het vaandel staat, geldt eigen initiatief
(zoals het publiek aanzetten tot het recyclen van niet geconsumeerde
drank) als het hoogste goed.

NOTES: ROBODOCK, technology & arts festival19/20/21/22 september 2007,
NDSM Amsterdam Noordwww.robodock.org; De rafelranden raken langzaam op -
mede dankzij Robodock. Dus heeft Maik ter Veer, oprichter van het
festival, een eigen huis voor Robodock laten ontwerpen. Van afval, zoals
dat hoort: op het NDSM-terrein is dit jaar naast een maquette ook een
proefgebouw te zien, opgetrokken uit damwanden, de stalen constructies die
in Nederland de grond ingaan wanneer ergens moet worden gebouwd waar water
is. Nu nog een plek voor dit permanente Robodock-instituut, met een
podium, een café en multimediawerkplaatsen.; Het NDSM-terrein, waar
Robodock zijn tiende verjaardag viert, is vanaf 2009 niet meer bruikbaar.
Volgend jaar al gaat een van de enorme fabriekhallen tegen de vlakte. "Wij
hippen een verlaten stadswijk op, maken er een broedplaats van, of
eigenlijk zijn wij de broedplaats en op het moment dat de gemeente dat
doorkrijgt, zijn wij onze plek kwijt en moeten we op zoek naar een andere
rafelrand", verzucht Ter Veer. Een eigen huis voor Robodock zou dat
eeuwige probleem oplossen.; Robodock begon in de gekraakte Graansilo aan
de Amsterdamse Westerdoksdijk, en verhuisde daarna achtereenvolgens naar
de gekraakte ADM-werf, het Rotterdamse havengebied en de NDSM.; Ter Veer:
"Dit maakt me moedeloos. Je creëert een wereldvermaard festival en
ontsluit daarmee een plek. Voor de zoveelste keer gaan we ten onder aan
ons eigen succes. Het probleem is bovendien dat de achterkant van de stad
inmiddels vrijwel geheel is ontwikkeld. We kunnen nergens meer naar toe".;
Kan Robodock mét een eigen gebouw, en zónder de achterban uit de
kraakbeweging van zich te vervreemden, de stap maken naar een permanente
kunstinstelling? Kan het de kloof tussen de gevestigde kunstwereld en de
'authentieke' staal-en-vuurkunst dichten? De gemeente Amsterdam heeft in
ieder geval een ereschuld aan het festival dat de eerste zes jaar zonder
subsidie werkte en het begrip 'broedplaats' inhoud gaf nog voor het
bestond.

2109CSrobodock, Draak van de Flaming Lotus Girls, foto Maarten van Haaff

NRC 21-09-2007

--------------------------------------------------------------
 Afmelden, e-mail: kraken-post-unsubscribe@dvxs.nl
 Opnieuw aanmelden: kraken-post-subscribe@dvxs.nl
 Online Archief: http://www.krakenpost.nl/archief
 [21 Sep 19:00u]: 253 abonnees + 421 niet-abonnees
--------------------------------------------------------------
 
ontvangsttijd Fri Sep 21 17:32:52 2007