Meer dan wonen tegenover het paleis
|
Paleisstraat augustus 1980 |
Met het besluit tot verbouw is een roerige tijd van onderhandelingen afgesloten. Een periode van ogenschijnlijke rust in de gelederen van de bewoners breekt aan. Althans, niemand hoeft zich zorgen te maken of het Handelsbladcomplex wel of niet blijft bestaan. De besluiten zijn genomen: ieder neemt afscheid van het oude Handelsbladgebouw en vertrekt naar een wisselwoning.
Hoe de gang van zaken na de verbouw eruit komt te zien is een open vraag met vele antwoorden. Duidelijk is wel dat met de oplevering het Handelsbladgebouw, na een grondige renovatie van twee jaar, een 'nieuwe start' maakt: nieuwe bewoners, echte huurcontracten, toewijzing, onderhoud, beheer. Het zijn termen die passen bij een gerenoveerd kraakpand.
De vrijheid van het wonen in een kraakpand moet aan ruimte inboeten en de regels van het woningbedrijf met betrekking tot toewijzing en onderhoud doen hun intrede. Dat niet iedereen daar in eerste instantie mee vertrouwd is, spreekt voor zich: voor het eerst wordt er met het Woningbedrijf-West samengewerkt in plaats van onderhandeld.
Het is geen eenvoudige klus om in zo'n complex gebouw, met zoveel verschillende mensen met ieder weer andere belangen, de 'toewijzing in eigen hand' vorm te geven. Zelfs onder de bewoners is het zicht daarop soms troebel. Het Woningbedrijf-West volgt de planvorming van de bewoners met argusogen, daar het ten zeerste gebaat is bij een goedlopend beheer van het gebouw.
De bewoners stellen criteria op met in het achterhoofd het idee dat het Handelsbladcomplex nooit een veredelde studentenflat mag en kan worden. Problemen als de onderlinge betrokkenheid en het spanningsveld tussen het individuele wonen of werken tegenover de gemeenschappelijke belangen, komen naar voren. Het sleutelbegrip hiervoor is sociale samenhang.
Het formuleren van een toewijzingsbeleid is geen eenvoudige taak. Dit is mede terug te voeren op de complexiteit van het gebouw. Naast het gegeven dat het Handelsbladcomplex gesitueerd is aan vier straten (Spuistraat, Paleisstraat, Nieuwe Zijds Voorburgwal en Keizerrijk) en door veel deuren ontsloten wordt zijn er zeer uiteenlopende eenheden gebouwd. Van de 87 HAT-eenheden zijn er 25 zelfstandig en 62 behorend tot een groep. Bij zelfstandige eenheden is een onderscheid gemaakt naar een- en tweekamereenheden (de zogenaamde Z-1 en Z-2 eenheden). De groepen varieren van twee tot vijf personen (de zogenaamde G-2, G-3, G-4, G-5 eenheden). De G-eenheden en Z-eenheden liggen door elkaar verspreid in het pand: van enige systematiek is geen sprake. Zo is bijvoorbeeld op de ene verdieping een G-5 en een Z-1 gebouwd en op een andere verdieping een G-2 en twee maal een Z-1.
Deze diversiteit in samenstelling is door toedoen van de bewoners tot stand gekomen. Zij zijn in de ontwerpfase uitgegaan van de toenmalige woonsituatie en de bouwkundige (on)mogelijkheden van het Handelsbladgebouw (zoals donkere binnenruimtes, lange gangen, smal pandje e.d.). Ieder heeft individueel of als groep een keuze gemaakt wat betreft hun toekomstige manier van wonen.
Met als uitgangspunt de historisch gegroeide woonverbanden heeft de vereniging Het Voormalig Handelsbladcomplex, waarvan alle bewoners lid zijn, het gebouw opgedeeld in bouwkundige groepen. Iedere bouwkundige groep zoekt zelf een bewoner voor de eenheid die vrijkomt in die bouwkundige groep. Deze nieuwe gegadigde wordt in de algemene huisvergadering voorgedragen aan de bewonersvereniging. Daarna volgt voordracht aan het woningbedrijf.
Niet alle eenheden zijn ondergebracht in bouwkundige groepen. Z-2 eenheden (pandjes) en Z-1 eenheden (tweemaal in het hoofdgebouw) worden door de vereniging toegewezen. Met name voor de toewijzing van de Z-1 eenheden door de vereniging is een externe wachtlijst samengesteld waar maximaal tien personen op staan. Daarnaast kunnen ook bouwkundige groepen van deze lijst gebruik maken om nieuwe groepsleden te selecteren. Dit laatste is echter geen verplichting.
De taak van de toewijzing ligt bij de toewijzingscommissie (TWC). Deze TWC bestaat uit bewoners die verspreid over het pand wonen.
In principe kan iedereen zich voor de externe wachtlijst aanmelden middels een aanmeldingsformulier. De bewonersvereniging beoordeelt in de vorm van een gesprek met de toewijzingscommissie of de aangemelde kandidaat ook daadwerkelijk voor de wachtlijst in aanmerking komt. De beoordeling van de intake vindt plaats aan de hand van een aantal criteria: laag inkomen, jongere, etniciteit, woningnood en de belangrijkste: interesse voor een dergelijke manier van wonen en betrokkenheid bij het pand. Dit laatste betreft de mate waarin iemand in de sfeer van het pand past en/of bereid is deel te nemen aan activiteiten in en rondom het gebouw.
Deze criteria gelden niet alleen voor aanmeldingen voor de externe wachtlijst maar in principe ook voor nieuwe groepen of groepsleden die worden voorgedragen. Middels de procedure van de intake zijn na de oplevering van het Handelsbladcomplex twee nieuwe woongroepen geplaatst.
Naast de intake bemiddelt de TWC bij problemen in en tussen bouwkundige groepen. Vanuit de TWC zijn ook andere ideeen en initiatieven voor activiteiten in het pand ontstaan. Daardoor functioneert de TWC op dit moment als een platform voor actieve mensen in het Handelsbladcomplex.