SPOK (speculan@dds.nl)
Fri, 17 Dec 1999 19:52:32 +0100
Volkskrant 16 december 1999: TIJDELIJKE PALEIZEN Studenten staan in de rij voor tijdelijk en goedkoop onderdak als 'kraakwacht' in een leegstaande kantoorvilla of school. De concurrentie tussen de anti-kraakbureaus neemt sterk toe. Rechten hebben de huizenoppassers nauwelijks: 'Als je aanbelt en de bewoners zijn er niet, stap je gewoon naar binnen.' Toen theatervormgever Dries Verhoeven voor de zestiende keer binnen drie dagen de muizenval hoorde dichtklappen in het keukenkastje van zijn voorlaatste woning, besefte hij eens te meer hoe beu hij zijn leven als kraakwacht was. Terwijl Verhoeven (23) zijn avontuur als anti-kraker toch zo veelbelovend was begonnen, vorig jaar oktober. Voor zijn stage in Amsterdam had de toenmalige Maastrichtse student binnen een maand een woning nodig. 'Ik moest gewoon een dak boven mijn hoofd. Hoe maakte me niet uit.' Hij liet zich inschrijven bij een van de zes grotere bureaus in Nederland die bemiddelen in 'tijdelijke bewoners' voor leegstaande panden. Het eerste appartement waar Verhoeven op moest passen was 'fantastisch'. Gelegen aan het Vondelpark, met videobewaking en afwasmachine. De overige bewoners van het complex waren bijna allemaal dure Amerikanen. 'You live here?', vroegen ze verwonderd aan deze a-typische medebewoner, die slechts in het bezit was van een tuintafel, een paar tuinstoelen en een matrasje. 'You've got a key?' Dat er elk moment en meestal onaangekondigd makelaars met rijtjes klanten door zijn tijdelijke paleisje wandelden, nam Verhoeven op de koop toe. Hij had geen keus immers, behalve dagelijks op en neet pendelen tussen Maastricht en Amsterdam. Helaas duurde zijn Zwitserleven Gevoel maar kort: na twee maanden kreeg hij te horen dat het appartement was verkocht. Binnen acht dagen verhuisde hij zijn tuinameublement plus matras naar het volgende optrekje, minder riant gesitueerd vanzelfsprekend, maar wel netjes verbouwd - zagen ook al die belangstellende kopers die hij over de vloer kreeg. Na drie maanden kon Verhoeven opnieuw zijn spullen pakken. Woning no 3 bleek een 'pand dat duidelijk aan het wachten was op een verbouwing'. Zo gehorig dat de buurman hem vroeg geen schoenen meer te dragen binnenshuis, met graffiti op de muren, een afbrokkelend plafond, aan stukken geknipte gordijnen, zonder fornuis, geen verwarming, en telkens weer dat nare doing! vanuit het keukenkastje, ten teken dat er opnieuw een knaagdiertje in de val zat. Overtuigd vegetarier Verhoeven besloot na vier maanden dat hij definitief niet geschikt was als anti-kraker. Toch is er 'ontzettend veel belangstelling' voor het wonen als kraakwacht, vertelt Eyk Backer, directeur van Zwerfkei Bewaring - hij hanteert net als de overige anti-kraakbureaus een wachtlijst. In zijn Amsterdamse kantoor staat een donkergroene, antieke reiskoffer tegen de muur, het symbool van zijn bureau. Hij koppelt al bijna twintig jaar huiseigenaren en projectontwikkelaars aan vooral -flexibele- studenten. Backer, voorheen makelaar, claimt de bedenker te zijn van het intussen wijdverbreide anti-kraak-systeem. Een gat in de markt begin jaren tachtig, toen de kraakbeweging op het hoogtepunt van haar macht was en de woningspeculanten deed huiveren. Tegenwoordig is het motief van huiseigenaren om Zwerfkei in te schakelen voor hun leegstaande panden nog maar deels het voorkomen van kraak, zegt Backer. De tijdelijke bewoners zitten er ook om het pand te bewaken, om door te geven of er misschien een waterleiding is gesprongen, om verloedering tegen te gaan. De studenten hebben weinig rechten en nogal wat regels waaraan ze zich dienen te houden. Gaan ze langer dan vier dagen weg, dan moeten ze dat melden aan Backer. Het geven van feesten is in principe verboden, tenzij vooraf toestemming is verleend. Huisdieren zijn niet toegestaan. 'Sommige makelaars vinden blaffende honden eng en katten zijn beesten die je heel zorgvuldig moet bijhouden, anders gaat het stinken', verklaart Backer. Eens in de twee a drie weken inspecteert Backer of diens collega elk pand: staat de afwas huizenhoog? Groeien er paddestoelen in de badkamer? 'Als je aanbelt en de bewoners zijn er niet, stap je gewoon naar binnen', zegt Backer. 'Dat moet, anders valt er niet te werken.' De opzegtermijn is een maand. Kort, maar Backer zegt er alles aan te doen om de bewoner weer aan een volgend adres uit zijn bestand te helpen. Hoewel hij die garantie nooit kan geven, net zo min als de andere bureaus. In ruil voor dit ongemak kunnen de studenten goedkoop wonen op mooie locaties in de Randstad, stelt de directeur. 'Ik ben echt van mening dat ik een deel van de woningnood help op te lossen. Ik kan mensen onder de pannen helpen, ik kan er wat aan verdienen, en iedereen is tevreden.' Er zijn weinig gebouwen waarvoor hij niet bemiddelt: van doorsnee-appartementen tot scholen, kantoorvilla's, oude politiebureaus, bejaardenhuizen, ziekenhuizen en koetshuizen. In het begin vroeg Backer geld aan de opdrachtgever. Die wilde toch dat zijn pand werd bewaakt? Tot zijn ergernis draaide een concurrent, Ad Hoc, een jaar of tien geleden de zaken om. De bewoners moesten een 'vergoeding' gaan betalen, in plaats van de huiseigenaren. Backer dreigde opdrachtgevers kwijt te raken en vraagt sindsdien ook 300 gulden per maand aan zijn bewoners. Hij had liever het oude systeem in ere gehouden, zegt hij. Ook al omdat geld innen bij studenten, met hun 'kleine budget', veel meer gedoe oplevert dan het eens in de zoveel tijd indienen van een rekening bij een projectontwikkelaar. Afgelopen lente braken krakers in bij de Huis Oppas Dienst (HOD) in Utrecht en publiceerden alle panden waarin dit anti-kraak-bureau bemiddelt op Internet. "De kraakwachtenvergoedingen beginnen inmiddels al behoorlijk te stijgen', concludeert actiegroep 'prof. Zonnebloem' op haar site. 'Een "gewone verhuurder" zou natuurlijk ook wel graag snel zijn huurders willen kunnen dumpen, Hoe meer mensen kraakwacht zijn, hoe gewoner en geaccepteerder het allemaal wordt, en in het slechtste geval is er straks helemaal niemand meer die zich nog op huurrechten kan beroepen.' Ach, de kraakbeweging, verzucht Backer. Ook bij panden waarvoor hij bemiddelt, hebben krakers weleens sloten dichtgelijmd en verf tegen de muren gegooid. Ze beginnen altijd gelijk te schreeuwen over kapitalisme en speculatie. Wat is dat trouwens, speculatie? Iemand die een pand koopt en het doorverkoopt met winst, zeggen ze. Nou, die vent kan het best eens mis hebben en zijn huis met verlies moeten verkopen.' Drukker maakt pionier Backer zich over de sterk toenemende concurrentie op zijn terrein, zeker sinds het agressief opererende Ad Hoc zich in de strijd om leegstaande woningen heeft gemengd. Daar zou hij weleens 'incognito' willen rondscharrelen, om erachter te komen welke methoden zij hanteren om opdrachtgevers binnen te halen. Om de concurrentie vooral niets wijzer te maken, verschaft hij weinig feitelijke gegevens. Backer bemiddelt voor 'enige honderden' panden in de Randstad. Ook bij benadering wil hij niet aangeven hoe lucratief de handel in tijdelijke bewoners is, maar: 'Als makelaar zou ik het moeilijker hebben.' Max Lindeloo, voorzitter van het ambitieuze Ad Hoc, waarvan het hoofdkantoor in Den Haag zit, spreekt liever van 'conculega's' dan van concurrenten. 'Ik heb respect voor iedere conculega', benadrukt hij. Ad Hoc streeft naar een 'landelijke dekking in alle typen onroerend goed', vertelt Lindeloo. De stichting moet zich 'dusdanig profileren' dat ze er 'gewoon voor gaat'. Er moet een 'maximale inspanning worden verricht' om de markt in leegstaande panden te veroveren en dat kan alleen als je een 'slagvaardige organisatie' bent. Lindeloo is intussen allergisch geworden voor de term anti-kraak. 'Dat begrip beperkt je in je mogelijkheden als organisatie.' Vanwege de negatieve connotatie, en omdat het voorkomen van kraak maar een van de redenen is om tijdelijke bewoners in een pand te zetten. Het aantal van deze 'woonplekken' in Nederland schat Lindeloo nu op minimaal 10 duizend; de markt groeit nog steeds. Maar ook Lindeloo, wiens 20-koppige organisatie behalve in Den Haag kantoren heeft in Amsterdam, Rotterdam, Arnhem en Maastricht, wil niet exact vertellen voor hoeveel panden hij bemiddelt. 'Enige honderden', zegt ook hij. Door de bewoner te laten betalen in plaats van de huiseigenaar en de opzegtermijn te verkorten tot twee weken, stemde Ad Hoc opdrachtgevers van begin af aan gunstig. Lindeloo: 'Ik moet eerlijk zijn: de bewoners hebben weinig rechten. Maar voor ons is dat een mooi concurrentiewapen. Bovendien is de overeenkomst die wij sluiten met studenten nog steeds een prima alternatief voor onderverhuur. Wat wij doen moet je zien als een soort startershulp voor woningzoekenden.' Student theaterwetenschap Anouk de Jong (23) durfde aan het Bureau Tijdelijke Bewoning in Amsterdam niet eens te vragen hoe lang ze ongeveer op haar tweede antikraakadres zou kunnen wonen. 'We zitten hier nu net een maand. Ik moet er niet aan denken binnen twee weken weer weg te moeten.' Samen met haar vriend Maarten van der Cammen (26, dezelfde studierichting) woonde ze hiervoor in een school, met nog tien anderen. Oke, het douchen bij het onverwarmde gymlokaal was koud, maar verder hebben ze een geweldige tijd gehad. Maarten heeft zelfs nog een keer een compleet decor laten opbouwen in een schoollokaal. Totdat die aangetekende brief in de bus viel: dan en dan moeten jullie eruit zijn. 'Ik schoot helemaal in de stress', zegt Anouk. Gelukkig was er voor hen op het laatste nippertje een alternatief. Een etage in Amsterdam-Oost, waarvoor ze nu 800 gulden inclusief gas en licht betalen. Hun oude huisgenoten zijn nog steeds zwervende. Ze hebben zich nooit bezwaard gevoeld dat ze meedoen aan anti-kraak, een fenomeen dat vroeger door linkse studenten als verwerpelijk werd beschouwd. Kraakwachten, dat was net zoiets als stakingsbrekers, daar leende je je niet voor. Natuurlijk huren Van der Cammen en De Jong liever officieel, met een normale opzegtermijn, zeggen ze. Maar anti-kraak was voor hen de enige manier om aan een betaalbaar huis te komen. De Jong: 'De maatschappij wordt steeds individualistischer, je moet partij voor jezelf trekken om te overleven.' Van der Cammen: 'Ik moet aan mijn toekomst denken.' Hij hoopt alleen van ganser harte dat ze niet weer binnenkort wegmoeten, want komend jaar wil hij afstuderen. 'Ik kan niet nog verder achterop schema raken.' Vormgever Dries Verhoeven had wonderbaarlijk veel geluk. Toen tot hem het onontkoombare besef doordrong dat anti-kraak buitengewoon onrustig maakt, kregen zijn ouders een erfenis. Ze kochten een kleine etage voor hun zoon. Wat een verademing. 'Nooit meer dat gevoel: kan ik in bed blijven liggen, of staat er zo weer iemand op de stoep.' Achterin zijn kamer bewaart hij een doorzichtig plastic blokje met daarin een van de zestien muizen - een herinnering.' ********************************************* *het laatste kraaknieuws is te vinden op http://squat.net ---------------------------kraken-------------------------------- Adminstrator: kraken-post-admin@dvxs.nl Over kraken zie: http://squat.net/ Krakenmail op www: http://www.dvxs.nl/~skwot 'How-To' Kraken-post: http://www.dvxs.nl/~kraken *** to get english help: mailto:posthelp@dvxs.nl
This archive was generated by hypermail 2.0b3 on Fri 17 Dec 1999 - 21:15:00 CET