[kraken] folder Civiele ontruimingsvorderingen tegen krakers (deel 1)

Auteur: Voor-recht <voor-recht@wanadoo.nl>
Datum: 27 nov 2006 12:08 uur

CIVIELE ONTRUIMINGSVORDERINGEN TEGEN KRAKERS

 

Onder een civiele ontruimingsvordering wordt de eis van een huiseigenaar of
huurder aan een kraker of groep krakers om het door hen gekraakte pand te
ontruimen verstaan. Hieronder valt dus niet de ontruimingsvordering door de
politie op grond van huis- of lokaalvredebreuk of overtreding van artikel
429 sexies van het Wetboek van Strafrecht, noch de ontruimingsvordering door
de burgemeester, het college van burgemeester en wethouders of andere
overheidsdienst op grond van overtreding van een wettelijk voorschrift,
middels een op beëindiging daarvan gerichte aanschrijving. Als een overheid
eigenaar van een pand is kan hij wel net als elke andere eigenaar een
civiele vordering instellen.

 

 

Ontstaan van de vordering

 

De vordering als zodanig ontstaat zodra de eigenaar de claim kenbaar maakt .
Het is dan afhankelijk van de vraag of de krakers daaraan voldoen of de
vordering ook bij de rechtbank aanhangig zal worden gemaakt. Een
alternatieve oplossing voor het geschil bestaat uit het sluiten van een
overeenkomst over de voorwaarden waaronder de krakers (te zijner tijd) het
pand zullen verlaten. Dit kan als voordeel voor beide partijen hebben dat
zij in een vroegtijdig stadium enige duidelijkheid over hun positie hebben
en een onnodige en voor beide partijen riskante gang naar de rechter
voorkomen. Een vaak voorkomende overeenkomst is die waarbij de krakers om
niet in het pand kunnen blijven totdat het pand gesloopt, verbouwd, verkocht
of verhuurd gaat worden, daarvoor de benodigde vergunningen afgegeven zijn
en de benodigde overeenkomsten en planningen getekend en geregeld zijn en de
krakers toezeggen op dat moment, onder een redelijke termijn, het pand te
ontruimen.

 

 

Kort geding of bodemprocedure?

 

Indien de eigenaar de vordering bij de rechtbank aanhangig maakt, kan dat in
kort geding of in een zgn. ‘bodemprocedure’. Een kort geding is een soort
rechtzaak waarin wordt beslist op een spoedeisende zaak na mondelinge
behandeling op een terechtzitting. In deze zaak moet de eiser, in dit geval
de eigenaar, naast het recht bij zijn vordering tevens aannemelijk maken dat
hij een spoedeisend belang heeft bij zijn vordering. In een bodemprocedure,
daarmee wordt eigenlijk een rechtzaak volgens de normale regels bedoeld,
hoeft de eigenaar dit spoedeisende belang niet aan te tonen, maar wel
‘voldoende’ belang. Bodemprocedures worden grotendeels schriftelijk
afgehandeld, hoewel ook daarin een zitting kan plaatsvinden. Met
bodemprocedures is vaak aanzienlijk langere tijd gemoeid.

 

 

Dagvaarding

 

De gerechtelijke procedure wordt ingeleid met een dagvaarding. In deze
dagvaarding staat de datum waarop de zaak (voor het eerst) zal worden
behandeld, de precieze vordering en de achtergronden daarvan. De dagvaarding
kan tegen krakers anoniem worden uitgebracht, mits de namen van de krakers
niet via het bevolkingsregister te achterhalen is en de eigenaar ook niet op
andere wijze met de identiteit van de krakers bekend is. De dagvaarding moet
door de deurwaarder worden uitgebracht, liefst door persoonlijke uitreiking,
en anders door het achterlaten ervan, zo mogelijk in een brievenbus. Bij
anonieme dagvaarding moet deze ook bekend worden gemaakt door een
advertentie in een landelijk of regionaal dagblad. Als er anoniem gedagvaard
is zonder dat de eigenaar geprobeerd heeft de identiteit van de krakers te
achterhalen, dan dient de rechter, indien geen van de krakers verschijnt, de
dagvaarding nietig te verklaren. Verschijnt wel een van de krakers, dan kan
deze zich in de regel niet anoniem verdedigen. Indien iemand ten onrechte op
naam gedagvaard woont, omdat hij niet (meer) in het gekraakte pand woont of
verblijft, dan kan hij verzoeken de vordering ten opzichte van hem om deze
reden als ongegrond te beoordelen, wat er in ieder geval voor zorgt dat hij
buiten de proceskostenveroordeling blijft. De rechter beoordeelt dit verzoek
aan de omstandigheden van het geval. Indien een persoon verschijnt wordt de
procedure verder ook tegen de overige gedaagden gewoon behandeld. Ook als
niemand verschijnt en de dagvaarding verder volgens de hierboven beschreven
regels is geschied, wordt de vordering bij verstek behandeld, wat in
principe tot toewijzing van de vordering leidt. De dagvaarding moet
tenminste tien dagen voorafgaande aan de terechtzitting worden uitgebracht,
maar met bijzonder verlof van de rechtbank kan deze termijn verkort worden.
Dat moet dan expliciet in de dagvaarding vermeld staan.

 

 

Gronden van de vordering

 

De vordering berust in het algemeen op de stelling dat de krakers
onrechtmatig handelen tegen de eigenaar door een inbreuk te maken op zijn
eigendomsrecht en de krakers ‘zonder recht of titel’ in het pand verblijven.
Juridisch gezien is daar meestal weinig tegen in te brengen , tenzij er
sprake is van een toezegging van de kant van de eigenaar dat zij gedurende
een zekere tijd in het gekraakte pand kunnen blijven. Het rechtsgeschil
spitst zich dan ook meestal toe tot de vraag of de eigenaar voldoende
(spoedeisend) belang bij zijn vordering heeft.

 

 

(Spoedeisend) belang

 

Dat (spoedeisend) belang moet de eigenaar aannemelijk maken. Hoewel daaraan
in de jurisprudentie wel enige voorwaarden zijn gesteld, neemt de rechter
vaak al snel genoegen met het door de eigenaar ter onderbouwing daarvan
gestelde. Met name verweren tegen de betrouwbaarheid van de door de eigenaar
verstrekte gegevens worden niet vaak gehonoreerd. Sterke troeven van krakers
in deze procedures kunnen zijn: het ontbreken van benodigde vergunningen
voor beweerde plannen, het niet concreet kunnen maken van gestelde plannen
omtrent verhuur of verkoop, strijd van de plannen met het geldende
bestemmingsplan, aantoonbare speculatieve doeleinden, het feit dat de
plannen slechts betrekking hebben op een, apart afsluitbaar, gedeelte van
het perceel, zodat de eigenaar slechts bij de ontruiming van dat
perceelsgedeelte belang heeft. Overigens wordt niet alleen het gaan slopen ,
verbouwen, verkopen, verhuren of het zelf in gebruik gaan nemen als
spoedeisend belang aangemerkt, maar ook bijvoorbeeld grote risico’s op
(brand)schade of gevaar, aanzienlijke overlast, onverzekerbaarheid van het
pand wegens de kraakactie of een dreigende bestuurlijke dwangsom. Steeds
meer ook neemt de rechter genoegen met de stelling dat het pand leeg
opgeleverd moet worden of onverkoopbaar of onverhuurbaar is met krakers
erin, zelfs wanneer deze aangeven bereid te zijn de eigenaar toegang te
verschaffen om het pand aan gegadigden te tonen. Ook ontruiming van krakers
voor anti-kraak is al lang geen taboe meer. Zelfs het feit dat de eigenaar
op korte termijn duidelijkheid wenst over de gang van zaken kan onder
omstandigheden een spoedeisend belang opleveren . Aan de andere kant moet de
rechter, zeker wanneer het spoedeisende belang van de eigenaar bij
ontruiming gering is, in redelijkheid ook rekening houden met de belangen
van de krakers en deze daartegen afwegen. In dat kader kan de rechter ook
inlichtingen van de krakers verlangen over hun situatie op de woningmarkt en
welke pogingen zij hebben gedaan en doen om woonruimte te vinden op de
reguliere woningmarkt en wat hun kansen daarin zijn. Duidelijk is in ieder
geval dat het enkele feit dat het pand zonder recht of titel bewoond wordt
op zich zelf nog geen spoedeisend of voldoende belang oplevert. Ook het feit
dat het bestemmingsplan wonen niet toestaat levert in een civiele vordering
op zichzelf geen belang bij de ontruimingsvordering op. De rechter kan van
belang achten of de krakers het pand netjes bewonen, goede contacten met
omwonenden onderhouden, bereid zijn een vergoeding te betalen, betalen voor
hun nutsvoorzieningen of daartoe bereid zijn, bereid zijn het pand te
ontruimen zodra het pand verkocht, verhuurd, gesloopt, gerenoveerd of op
andere wijze door de eigenaar in gebruik genomen gaat worden, bereid zijn om
de eigenaar toegang te verschaffen voor noodzakelijke bezichtigingen in
verband met de voorbereiding van zijn plannen, open staan voor aanbiedingen
van alternatieve huisvesting elders. De rechter blijkt soms geneigd uit het
feit dat volgens zijn inschatting er voldoende woonruimte ter plaatse is de
conclusie te trekken dat de krakers dus geen belang hebben bij voortzetting
van hun gebruik en daarmee gemakkelijk over het belangvereiste bij de
eigenaar heen te stappen. Het is niet de bedoeling dat de rechter meegaat in
een opzet tussen partijen waarin een overeenkomst wordt gesloten met de
enkele bedoeling een argument te creëren voor de stelling dat de eigenaar
een (spoedeisend) belang heeft bij zijn ontruimingsvordering. De beoordeling
van de vraag of de eigenaar een voldoende of spoedeisend belang bij zijn
vordering heeft, is sterk afhankelijk van de specifieke omstandigheden van
het geval en de persoonlijke invalshoek van de rechter, waarbij bovenstaande
factoren een rol kunnen spelen, maar waarbij een goede voorspelling van het
rechterlijk oordeel nauwelijks mogelijk is.

 

 

Verjaring

 

Indien de eigenaar de ontruiming pas vordert nadat het pand al 20 jaar
gekraakt is, zijn er in enkele gevallen mogelijkheden om een beroep te doen
op verjaring van de rechtsvordering.

 
ontvangsttijd Mon Nov 27 11:08:46 2006