Kraken zijn in te delen naar het soort object dat gekraakt
wordt; het meest gebruikelijk zijn etages en panden, maar er
kan nog meer.
Elk soort kraak heeft daarbij zijn eigen eigenaardigheden,
waarmee rekening gehouden moet worden.
Hieronder verstaan we het kraken van een (of meer) etages binnen een pand, dat voor het overige gewoon verhuurd is. Deze etages vallen meestal onder het distributiesysteem van gemeente of woningbouwverenigingen. De reden van leegstand is vaak een administratieve fout, of een plannetje van de eigenaar waarbij hij probeert het hele pand leeg te krijgen, om er vervolgens iets lucratievers dan verhuren mee te doen. Nu zijn etages in de grote steden qua verhuur aan allerlei regels gebonden (zie hoofdstuk SWD); vaak proberen eigenaren deze te ontduiken, waarmee ze leegstand scheppen.
Een etage kraak is relatief simpel. Er gaan in etages niet het soort astronomische bedragen om als in hele panden, dus zijn eigenaren vaker te motiveren tot het afsluiten van kontrakten, en zal justitie ook niet staan te springen om te ontruimen. Een etage kraak is duidelijk bedoeld als woonruimte kraak, het politieke motief waar ze zo de pest aan hebben is veel minder duidelijk aanwezig. Het kraken van een etage is aan te raden als je alleen bent, of met een heel klein groepje, en je wilt een rustige woning zonder al te veel ophef. In Amsterdam worden jaarlijks honderden etages gekraakt. Een gedeelte hiervan gaat via de georganiseerde kraakgroepen. De rest gebeurt "wild".
|
...het kraken van een pand |
Voor het kraken van een pand is meer nodig dan voor het kraken van een etage: meer mensen, meer organisatie en meer bereidheid om een juridisch gevecht aan te gaan. Panden staan nooit 'per ongeluk' leeg: altijd is er wel (na enig graven) een of andere achtergrond te vinden. Regelmatig gaat het om spekulatieve leegstand. Hierdoor zijn de economische belangen die een eigenaar heeft bij zo'n pand veel groter dan bij een etage. Hij zal er dan ook veel meer op gebrand zijn je er weer uit te krijgen. Het kraken van een pand geeft daarentegen een veel mooiere kans om aan te tonen dat er iets helemaal scheef zit met het woningbeheer. Ondanks de woningnood kunnen hele panden leeg blijven staan, met als enige doel geldelijke winst. Dit is een punt dat goed uitgespeeld zal moeten worden, wil je met je kraak succes hebben.
Bij het kraken van een pand komen ook al gauw veel meer zaken om de hoek kijken zoals het gemeentelijke beleid om steeds meer dure woningen en kantoren te (laten) bouwen, die dan vervolgens leeg blijven staan; speculatie met enorme bedragen; slinkse deals tussen gemeente en eigenaren -noem maar op. Als je een pand kraakt, moet je dus voorbereid zijn op het gooien van een hele hoop modder, je moet al je zaakjes zeer goed uitgezocht hebben, en je moet van te voren verzinnen hoe je het aan wilt pakken, alleen dan valt er uit de kraak te halen wat er in zit.
Het bovenstaande klinkt afschrikwekkend, maar als je eenmaal bezig bent met speur en wroetwerk kan het verbazingwekkend interessant zijn. Steeds weer kom je meer vreemde dingen tegen, wordt je verhaal sterker en -als je het goed doet- groeit de respons die je krijgt met het naar buiten brengen van de informatie die je verzamelt over de praktijken van de eigenaar en de gemeente. Het is aan te bevelen om bij het uitspitten van een pand of een eigenaar contact op te nemen met het SPOK.
Sloopetages zijn voormalige distributie etages in blokken die vanwege stadsvernieuwingsprojekten binnen afzienbare termijn tegen de grond gaan. Het kraken van deze etages kan meestal zonder enige ophef gebeuren: je krijgt te maken met gemeente ambtenaren van de dienst Grondzaken, die (afhankelijk van de buurt waarin je kraakt) zich van schappelijk tot hufterig kunnen gedragen. In veel buurten accepteert de dienst Grondzaken stilzwijgend het kraken van sloopetages, als de krakers er tegen de sloopdatum maar uitgaan en de etage leeg achter laten.
Dit is afgedwongen; het was gebruikelijk dat slooppanden een half jaar voor de sloop van binnen vernield werden, waarna de vloerplanken achter de kapotgeslagen ruiten getimmerd werden. Dit is natuurlijk veel buurtbewoners een doorn in het oog, en vaak zijn buren dan ook erg blij als slooppanden gekraakt worden: zo blijft de straat tenminste bewoond.
Bij het kraken van sloopetages weet je altijd dat je er binnen afzienbare tijd weer uit zult moeten, maar het voordeel ervan is dat je tot die tijd meestal ongestoord kunt wonen, en vaak worden sloop/nieuwbouwplannen nog uitgesteld, waardoor je er langer kan blijven wonen dan je eerst gedacht had. In sommige buurten in Amsterdam heeft Grondzaken zich, nadat al hun sloopetages gekraakt werden, gerealiseerd dat deze best tot aan de sloop bewoond kunnen worden. Er zijn zelfs wachtlijsten opgesteld voor geï‹nteresseerden in deze sloopwoningen. Zolang je geen etages kraakt die zij al vergeven hebben, zullen ze meestal niet moeilijk doen als je er ook tussen gaat zitten.
Het bovenstaande verhaal gaat op voor het grootste gedeelte van Amsterdam, maar in sommige buurten zitten erg reaktionaire lui op Grondzaken, die zelfs met redelijke argumenten niet te vermurwen zijn: in Amsterdam Oost wordt nog steeds alles uitgesloopt, ondanks dat alles er voor pleit dat niet te doen. Sociale onveiligheid, brandgevaar en woningnood nemen toe door dichttimmerbeleid. In Amsterdam-West bleek daarentegen dat krakers soms uit onverwachte hoek steun kunnen krijgen. Na een bijna-rel om een slooppand wilde de politie in die buurt een overleg, waarbij zij aan Grondzaken te kennen gaven dat ze de voorkeur gaven aan gekraakte slooppanden boven dichtgetimmer de, vooral vanwege het mindere brandgevaar. Voor Grondzaken was dit toen het doorslaggevende argument om niet moeilijk meer te doen.
Ook terreinen zijn te kraken: dit doe je door er je eigen onderkomen, meestal een woonwagen of bus op neer te zetten en te kennen te geven dat je het gekraakt hebt. Ook hierbij moet je natuurlijk vantevoren van alles uitgezocht hebben, maar er is in ieder geval een voordeel: je kan niet anoniem gedagvaard worden, omdat je geen pand betrokken hebt: de bestaande wetten die van toepassing zijn op het kraken van huizen slaan niet op jou. Dit maakt het voor de eigenaar (meestal de gemeente) wat lastiger om je ontruimd te krijgen. Het nadeel is echter dat je landkraken (zoals het ook wel genoemd wordt) altijd voorzien van veel rollend materieel moet doen, en met relatief grote groepen mensen. Gemeentes en eigenaren hebben nogal de pest aan het 'uitschot' dat ze je automatisch vinden omdat je niet in een 'normaal' huis woont, en zien je als iets minderwaardigs waar ze geen rekening mee hoeven te houden. Je zal een enorm grote bek op moeten zetten om ze naar je te laten luisteren, en dan nog willen ze graag beslissingen over je nemen, zonder je daar in te kennen.
Voor hulp bij landkraken kan je het beste langsgaan bij mensen die al zo wonen: de kraakspreekuren hebben er relatief weinig ervaring mee, en meestal ook niet de knowhow of het materiaal dat nodig is bij zo'n kraak. Ze kunnen je echter wel vaak vertellen tot wie je je het beste kunt wenden.
Ook woonboten worden wel eens -zij het sporadisch- gekraakt. Ze zijn echter zo populair dat ze nauwelijks leeg staan. Er is bij woonboten onderscheid te maken tussen boten met en boten zonder vaste, erkende ligplaats: met vaste ligplaats gelden woonboten als gewoon huis, en gelden er dezelfde regels voor: het wordt beschouwd als onroerend goed.
Voor woonboten zonder vaste ligplaats geldt dit niet: dit zijn roerende goederen, en eigenlijk mag je er ook niet op wonen, maar daar zeikt bijna niemand over. Er bestaan, doordat het roerende goederen zijn, ook geen regels over het kraken er van, noch over wat de eigenaar moet doen om je er uit te zetten. Je bevindt je met zo'n kraak dan ook in een juridisch schemergebied, waar het niet zozeer op wetten aankomt, als wel op overredingskracht en eventuele dreiging -zowel van de kant van de eigenaar als van jou.
Dit soort grote panden en complexen heeft nog een extra facetje bovenop het kraken van gewone panden: de interne organisatie van het pand moet heel goed geregeld zijn, omdat anders het hele gebeuren vaak op de nek van een klein aantal personen terecht komt, of het een komplete chaos wordt -met alle gevolgen van dien. Grote panden zijn vaak slechts met veel moeite goed bewoonbaar te maken, en daar moet je toe bereid zijn, wil je er iets in opbouwen. Als het lukt, kan het echter leiden tot hele leuke levensvormen.
Vaak zullen na de kraak van grote panden tientallen mensen aanbellen om woonruimte. Ga daar niet te snel op in: zeker in het begin is overzicht onontbeerlijk, en moet je de mensen waarmee je samenwerkt goed kennen. Later kan je dan -langzaamaan- meer mensen in je pand toelaten maar het is aan te raden om hen aktief in te werken in de aktiviteiten rond je pand. Er is een kans dat er anders een hoop vage lui een beetje bij elkaar wonen, zonder dat er verder veel uitkomt.
Een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet was 'De Wielingen': een voormalig weeshuis tegenover de RAI, dat toen het uiteindelijk na 13 jaar gekraakt te zijn geweest ontruimd werd, tienduizenden guldens schuld had aan het Gemeentelijk Energie Bedrijf (GEB), en voor een groot gedeelte bevolkt werd door junks.